Czy wyjątkowość amerykańskiej gospodarki skończyła się z erą Trumpa?

Amerykańska gospodarka z jednej strony opiera się na solidnych filarach siły, takich jak innowacyjność, dominacja na rynkach finansowych i przewaga militarna, z drugiej zaś strony zmaga się z głębokimi problemami wewnętrznymi i rosnącymi zagrożeniami zewnętrznymi. Główna teza wynikająca z prelekcji Rafała Matulewicza, wiceprezesa PKO TFI na Fund Forum 2025 wskazuje, że wybór Donalda Trumpa na prezydenta nie jest przyczyną obecnych ryzyk w amerykańskiej gospodarce, lecz skutkiem narastających procesów społecznych, przede wszystkim bezprecedensowego rozwarstwienia dochodowego.

Reklama

Mimo że dolar pozostaje kluczową walutą świata, jego niedawne osłabienie (najgorsze od 4-5 dekad) oraz postępujący, strukturalny trend dedolaryzacji w rezerwach banków centralnych (na rzecz złota, aktywów alternatywnych, koszyka walut) stanowią sygnały ostrzegawcze. Kluczowe dla przyszłości amerykańskiej hegemonii będzie monitorowanie dwóch zjawisk: dalszego przebiegu dedolaryzacji oraz zdolności do monetyzacji technologii sztucznej inteligencji, która stanowi fundament (aż 50%) amerykańskiego rynku akcji.

Dolar jako miernik amerykańskiej wyjątkowości

Siła dolara amerykańskiego historycznie stanowiła miarę kondycji i wyjątkowości gospodarki USA. Jego wartość była wrażliwa na kluczowe wydarzenia ekonomiczne, co ilustrują następujące przykłady:

• 1971: Upadek systemu z Bretton Woods, spowodowany zbyt szybkim przyrostem podaży dolara w stosunku do rezerw złota, zapoczątkował dekadę słabości amerykańskiej waluty.
• 2008: Globalny kryzys finansowy, który obnażył słabości światowej bankowości, paradoksalnie doprowadził do umocnienia dolara, podczas gdy inne waluty straciły na wartości.

Obecnie dolar wykazuje znaczące osłabienie, tracąc od początku roku 10%, co jest najgorszym wynikiem w ciągu ostatnich czterech do pięciu dekad. Sytuację komplikuje polityka handlowa, w ramach której administracja Trumpa wprowadziła globalnie cła na poziomie 20%, co jest zjawiskiem bezprecedensowym w skali ostatniego stulecia. Ta sytuacja rodzi fundamentalne pytanie, czy amerykańska gospodarka schodzi z piedestału globalnego hegemona.

Filary siły gospodarki Stanów Zjednoczonych

Pomimo obecnych wyzwań gospodarka amerykańska wciąż opiera się na unikalnym zestawie atutów, które zapewniają jej globalną dominację. Są to:

• Innowacyjność i dominacja technologiczna: najważniejszą cechą gospodarki USA jest innowacyjność. Spółki technologiczne stanowią obecnie 50% wartości amerykańskiego rynku akcji.
• Dominacja na rynkach finansowych: Stany Zjednoczone odpowiadają za ponad 50% globalnej kapitalizacji rynkowej (60,5 bln USD). Giełdy w USA zdominowały globalny rynek, a zasada "płynność przyciąga płynność" umacnia tę pozycję, gdyż największe fundusze poszukują najbardziej płynnych rynków.
• Wysoka produktywność i silny rynek wewnętrzny: gospodarka amerykańska jest wyjątkowo produktywna, zwłaszcza w porównaniu ze strefą euro. Opiera się na silnym rynku wewnętrznym, napędzanym przez zdrową demografię i aktywnego konsumenta.
• Atrybuty mocarstwowości: siłę USA dopełniają przewaga militarna (obok Rosji i Chin), niezależność energetyczna, duch przedsiębiorczości oraz globalna dominacja dolara, który wciąż jest największą walutą świata.

Wewnętrzne zagrożenia i pęknięcia społeczne

Największym ryzykiem dla przyszłości USA nie są działania konkretnej administracji, lecz głęboko zakorzenione problemy społeczne, których skutkiem były zmiany polityczne.

• Głębokie rozwarstwienie dochodowe: współczynnik Giniego dla USA wynosi ponad 40, co pod względem dyspersji dochodów plasuje ten kraj bliżej Brazylii niż innych państw rozwiniętych, takich jak kraje europejskie czy Kanada. W Polsce np. wskaźnik ten jest znacznie niższy (poniżej 30). Tak duże nierówności generują ryzyko polityczne, w tym presję na zwiększenie obciążeń podatkowych, np. dla spółek technologicznych.
• Kryzys społeczeństwa obywatelskiego: amerykańskie społeczeństwo zmaga się z poważnymi dysfunkcjami, co ilustruje przykład systemu opieki zdrowotnej. USA wydają na ten cel o 6 punktów procentowych PKB więcej niż kraje z najbardziej efektywnymi systemami (Niemcy, Kanada, Szwecja, Norwegia), a jednocześnie Amerykanie należą do najbardziej niezadowolonych społeczeństw z jakości tej opieki. Świadczy to o skrajnej nieefektywności procesów w kluczowych obszarach społecznych.

Strukturalne trendy podważające hegemonię USA

Równolegle do problemów wewnętrznych na arenie międzynarodowej nasilają się procesy, które mogą osłabić pozycję Stanów Zjednoczonych i dolara.

• Regionalizacja handlu: polityka wysokich ceł prowadzona przez USA przyspiesza procesy regionalizacji globalnego handlu. Jako przykład podawane jest zacieśnianie relacji na osi Chiny – Bliski Wschód.
• Postępująca dedolaryzacja: obserwowany jest strukturalny trend spadku udziału dolara w rezerwach banków centralnych. Jego miejsce zajmują złoto, inwestycje alternatywne oraz inne koszyki walut. Choć pozycja dolara pozostaje silna, proces ten wymaga uważnego monitorowania jako długoterminowe zagrożenie.

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Wnioski i kluczowe wskaźniki na przyszłość

Historyczna siła amerykańskiej gospodarki znajduje odzwierciedlenie w spektakularnym wzroście giełdy od czasu kryzysu finansowego w 2008 roku – indeks S&P 500 wzrósł z poziomu 666 punktów do 6666 punktów. Stanowi to symboliczne podsumowanie dotychczasowych przewag gospodarki USA. Jednakże, aby trafnie ocenić jej przyszłość, należy skupić się na dwóch kluczowych obszarach.

Pierwszym jest tempo i skala dedolaryzacji: to, jak szybko i w jakim stopniu banki centralne oraz uczestnicy rynku będą dywersyfikować swoje aktywa kosztem dolara, zadecyduje o przyszłości jego globalnej dominacji.

Drugie to kwestia monetyzacji sztucznej inteligencji (AI): biorąc pod uwagę, że połowa wartości amerykańskiego rynku akcji opiera się na spółkach technologicznych, ich zdolność do skutecznego przekształcenia potencjału AI w realne zyski będzie kluczowa dla utrzymania globalnego przywództwa gospodarczego.