Pułapki behawioralne, jak sobie z nimi radzić?

Niejednokrotnie podejmujemy decyzje inwestycyjne, które jednak z perspektywy czasu nie wydają się być optymalne. Dlaczego tak się dzieje, skoro klasyczne teorie zakładają, że inwestorzy właśnie takich wyborów dokonują? Otóż nasz mózg często płata nam figla – niejednokrotnie wpadamy w pułapki myślenia. Skąd się one biorą i jak z nimi walczyć? Najpierw przedstawimy nieco teorii, a później kilka przykładów, aby lepiej zrozumieć jak działa nasz umysł i jak ustrzeć się przed popełnianiem takich błędów.

Reklama

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Daniel Kahneman, laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, wyróżnił dwa systemy podejmowania decyzji. System 1 jest automatyczny i podświadomy – nie wymaga od nas większego wysiłku, ale też jest trudny do zmiany. Z kolei System 2 wymaga skupienia i pochłania energię  – wykorzystywany jest do rozwiązywania złożonych problemów. Oba te systemy się uzupełniają. Rzeczywistość jest na tyle złożona, że często trudno nam przetworzyć właściwie informacje. Niejednokrotnie też brakuje nam czasu – decyzje chcemy podejmować szybko.  W rezultacie mentalnie wybieramy drogę na skróty. Poniżej przedstawiamy przykłady trzech popularnych błędów, które często popełniają inwestorzy.

Awersja do strat (ang. loss aversion)

Awersja do strat to skłonność do asymetrycznego postrzegania zysków i strat. Strata boli nas bardziej niż cieszą zyski, co może prowadzić do nieoptymalnych decyzji inwestycyjnych. Zdarza się np., że inwestujemy zbyt ostrożnie, zamiast dać sobie szansę na osiągnięcie wyższych zysków. Możemy to zaobserwować podczas bessy na rynku akcji. Wielu inwestorów nie jest skłonnych do kupowania akcji, choć są one zwykle wówczas relatywnie tanie. Przeciwnie wolą lokować kapitał w defensywne aktywa (np. w obligacje), których ceny są wtedy relatywnie wysokie.

Efekt dyspozycji (ang. disposition effect)

Innym przykładem błędu poznawczego jest efekt dyspozycji. Można go określić jako tendencję do zbyt szybkiego sprzedawania walorów, które zyskują (w obawie przed utratą wypracowanych zysków), a także unikanie sprzedaży tych, które tracą. W rezultacie często za szybko wycofujemy się z inwestycji zanim osiągnie ona wysokie poziomy (a moglibyśmy zarobić na niej zdecydowanie więcej), a z drugiej strony musimy liczyć się z potrzebą pogodzenia się z wyższą stratą niż pierwotnie zakładaliśmy.

Efekt potwierdzenia (ang. confirmation bias)

Trzecim popularnym błędem poznawczym jest efekt potwierdzenia. To tendencja do poszukiwania informacji, które potwierdzają nasze wcześniejsze przekonania czy założenia, a jednocześnie odrzucania tych, które im zaprzeczają. W rezultacie informacji poszukujemy w selektywny sposób. Często ten błąd popełniają inwestorzy, którzy mając w swoim portfelu określony walor np. akcje danej spółki. Wówczas poszukują i akceptują tylko pozytywne informacje o niej lub też odbierają wiadomości neutralne, a czasem nawet negatywne, jako optymistyczne.

Naturalnie to tylko część błędów poznawczych, z którymi zmagamy się na co dzień. Niemniej jednak wiedza o nich i świadomość ich istnienia jest bardzo istotna także w kontekście budowania naszego zaplecza inwestycyjnego. Jeśli zdamy sobie sprawę z tego, jak działa nasz umysł, łatwiej będzie nam tych błędów unikać.

Bardzo dobrym sposobem na walkę z nimi jest posiadanie nawet najprostszego planu. Warto więc poświęcić nieco czasu, aby określić m.in. swoje cele, horyzont inwestycyjny oraz zastanowić się ile i jak często chcemy odkładać środki. W kontekście tej ostatniej kwestii, warto regularnie odkładać pewne kwoty, bo ogranicza to ryzyko wejścia na rynek w nieodpowiednim momencie. Pomocna w tym kontekście może okazać się platforma inwestycyjna KupFundusz.pl, dzięki jej narzędziom w prosty sposób możemy określić swój profil inwestycyjny, udzielając odpowiedzi na pytania poruszające wspominane kwestie. Co więcej, jej użytkownicy mają możliwość korzystania z funkcjonalności składania stałych zleceń, co również „ochroni” nas przed podejmowaniem zbyt pochopnych decyzji w trudniejszych okresach na rynku. Wystarczy założyć bezpłatne konto.