Skuteczność funduszy absolutnej stopy zwrotu (wrzesień 2021) – wciąż jest wiele do poprawy

Na 23 fundusze zaklasyfikowane do grupy absolutnej stopy zwrotu typu otwartego (FIO lub SFIO), zaledwie 6 wykazało 100-proc. skuteczność. I choć jest to wynik o 2 fundusze lepszy, niż jeszcze kwartał temu, to wciąż jednak pozostawia wiele do życzenia. Wśród FIZ-ów nie zmieniło się nic. W tej grupie produktów, ani jeden nie wypełnia swojego sztandarowego zadania.

Reklama

Zawsze „po właściwej stronie rynku”

Celem funduszy absolutnej stopy zwrotu jest zarabianie w każdych warunkach rynkowych. Innymi słowy, bez względu na to, w którą stronę podążają indeksy giełdowe, ceny obligacji, czy nieruchomości, fundusze absolute return zawsze powinny być na plusie. Nie oznacza to jednak, że mają ścigać się z benchmarkowymi funduszami o jak najwyższą stopę zwrotu. Wręcz przeciwnie. Fundusze absolutnej stopy zwrotu zyski powinny zbierać raczej łyżką, a nie chochlą.

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Nie oznacza to jednak, że w strategiach tych nie występuje stopa odniesienia. Występuje i jest nią tzw. stopa wolna od ryzyka (ang. risk free rate). A za taką w Polsce można uznać np. rentowność bonów skarbowych lub depozytów. Fundusze absolutnej stopy zwrotu powinny przynosić zarobek przewyższający oprocentowanie wyżej wskazanych instrumentów. W dodatku zysk ten powinien być stabilny, powtarzalny i osiągany nawet wtedy, gdy koniunktura wyjątkowo nie sprzyja pomnażaniu pieniędzy. A to oznacza, że podczas hossy fundusze absolutnej stopy zwrotu mają przegrywać z funduszami akcji, ale za to znacząco powinny je dystansować i przede wszystkim chronić portfel przed stratami, gdy na giełdach rozgości się bessa.

Fundusze absolute return realizują to zadanie na wiele różnych sposobów. Bo choć wydaje się to dość jednorodna grupa produktów, to pod pojęciem absolutnej stopy zwrotu kryje się co najmniej kilkanaście strategii i jeszcze więcej klas aktywów. Co jest jednak znamienne, to powszechne używanie dźwigni finansowej, krótkiej sprzedaży i aktywne zarządzanie ryzykiem.

To właśnie dzięki tzw. krótkiej sprzedaży fundusze te mogą zarabiać, gdy ceny instrumentów finansowych spadają. I nie dotyczy to wyłącznie akcji. Mechanizm ten świetnie spisuje się również wtedy, kiedy tanieją surowce (np. ropa), waluty i całe indeksy giełdowe (np. WIG20). W polskich realiach, fundusze absolutnej stopy zwrotu najczęściej wykorzystują strategię long/short, polegającą na zajmowaniu równocześnie długich i właśnie krótkich pozycji, zabezpieczając się w ten sposób przed spadkami.

Popularna jest też strategia global macro, która zyskuje dzięki zmianom zachodzącym w światowych gospodarkach. Wówczas fundusze inwestują zwykle w najbardziej płynne instrumenty takie jak obligacje skarbowe, waluty, czy kontrakty na indeksy giełdowe, których ceny kształtowane są właśnie przez zmiany gospodarcze. Dodatnia stopa zwrotu w każdym roku ma być pochodną ciągłego kupowania instrumentów drożejących i sprzedawania taniejących. Fundusze absolutnej stopy zwrotu mogą stosować też tzw. pair trading, fixed income arbitrage, a nawet zarabiać na nadzwyczajnych sytuacjach w spółkach, np. bankructwach czy fuzjach. Strategii do wyboru jest naprawdę bardzo wiele.

Skuteczność pozostawia wiele do życzenia

A w związku z tym, że fundusze absolutnej stopy zwrotu różnią się od siebie przyjętą strategią inwestycyjną, porównywanie ich do siebie, analizując nominalne stopy zwrotu, nie jest najlepszym sposobem sprawdzania ich skuteczności. Tę najlepiej badać, patrząc na powtarzalność stóp zwrotu w wybranych okresach.

Stosowana przez nas metodologia polega właśnie na analizowaniu regularności w wypracowywaniu dodatnich wyników. Badamy ją na podstawie tego, ile dodatnich przesuwanych 12-miesięcznych stóp zwrotu miały te fundusze w ostatnich trzech latach. Takich okresów może być maksymalnie 24. Czyli np. jeżeli na koniec września tego roku dany fundusz miał 50-proc. skuteczność, to oznacza, że od września 2019 do września 2021 r. zanotował 12 okresów, w których roczna stopa zwrotu była na plusie.

Celem tej metodologii jest sprawdzenie, czy fundusz realizuje swoje sztandarowe zadanie i rzeczywiście regularnie, bez względu na warunki rynkowe, utrzymuje dodatnią stopę zwrotu w ujęciu rocznym. Dodatkowo wyniki poszczególnych rozwiązań porównujemy do oprocentowania depozytów. Wszak celem funduszy absolutnej stopy zwrotu jest też osiąganie wyników przewyższających stopę wolną od ryzyka. Osobne oceny dostają fundusze działające krócej niż 3 lata i FIZ-y wyceniane kwartalnie.

Szybki rzut oka na poniższe zestawienie wystarczy, aby wyciągnąć wnioski: chociaż skuteczność funduszy absolutnej stopy zwrotu jest lepsza niż jeszcze kwartał temu, to jednak wciąż pozostawia wiele do życzenia. Spośród 23 otwartych funduszy absolutnej stopy zwrotu, większość poprawiła swoje osiągnięcia o kilka pkt proc., ale wciąż niewiele, bo zaledwie 6 z nich wykazało 100-proc. skuteczność. Kwartał temu taką oceną cieszyło się tylko 4 fundusze. Z drugiej strony, 5 funduszy jest bardzo blisko ideału, bowiem notuje 96-proc. i 92-proc. skuteczność (na koniec czerwca takich funduszy było 3).

Do grona funduszy ze 100-proc. skutecznością dołączył UNIQA Globalnej Makroalokacji oraz NN Globalnej Dywersyfikacji. Ten pierwszy w poprzednim raporcie miał 96-proc. skuteczność ze względu na słabsze miesiące w pierwszej połowie 2019 r. Jednak od sierpnia 2019 r. fundusz ten regularnie notuje dodatnie roczne stopy zwrotu (przesuwane co miesiąc). Tymczasem w naszej metodologii bierzemy pod uwagę tylko ostatnie 3 lata, a więc w tym raporcie okres od września 2019 r. do września 2021 r. A to oznacza, że nasza analiza nie obejmuje już słabszych okresów tego funduszu sprzed września 2019 r. Z kolei NN Globalnej Dywersyfikacji to najmłodszy fundusz, który rozpoczął działalność w czerwcu ubiegłego roku i radzi sobie bardzo dobrze, bo jak dotąd wszystkie roczne okresy (przesuwane co miesiąc) zakończył z dwucyfrową stopą zwrotu.

Do najskuteczniejszych funduszy otwartych należy też Santander Prestiż Alfa, który po nie najlepszym starcie na początku 2018 roku, od lipca 2019 roku wypracowuje 12-miesięczne stopy zwrotu przesuwane co miesiąc w przedziale od 2 do maksymalnie 14 proc. Obecnie jego 12-miesięczna stopa zwrotu wynosi 14 proc. (na koniec września 2021 r.). Fundusz realizuje strategię market neutral, inwestuje w akcje spółek, które w ocenie zarządzającego są niedowartościowane w relacji do szerokiego rynku, przy jednoczesnym zajmowaniu krótkich pozycji na wybrany indeks giełdowy przy użyciu kontraktów terminowych. Fundusz ten nieustannie trafia na listę bestsellerów. Od początku tego roku klienci wpłacili do niego 540 mln zł netto.

Z kolei Pekao Alternatywny - Absolutnej Stopy Zwrotu, również po niezbyt udanym 2018 r., ostatnie wszystkie 24 roczne okresy (przesuwane co miesiąc) zakończył z dodatnim wynikiem w przedziale od 0,2 do 9,8 proc. (we wrześniu br. roczny wynik to również 9,8 proc.). Jest to fundusz funduszy – zarządzający wyszukuje najlepsze jego zdaniem fundusze zagraniczne absolute return. Funduszem ze 100-proc. skutecznością jest też QUERCUS Global Balanced, który wystartował w grudniu 2018 r. Jego wszystkie 12-miesięczne wyniki przesuwane co miesiąc są dodatnie i zawierają się w przedziale od 1,8 do 12,5 proc. Ostatnie miesiące były dla niego wyjątkowo udane - od kwietnia jego roczne wyniki (przesuwane co miesiąc) są dwucyfrowe. Dobrze wypada także Energia Ochrony Absolutnej Stopy Zwrotu, który jest dostępny dla wąskiej grupy odbiorców. 

W przypadku FIZ-ów niewiele się zmieniło. Wciąż żaden z nich nie osiąga 100-proc. skuteczności, jednak trzem (QUERCUS Multistrategy FIZ​​​​, Ipopema Global Profit Absolute Return Plus FIZ oraz Eques Aktywnego Inwestowania FIZ) udało się zbliżyć do ideału (96-proc. skuteczność). Podobnie jednak jak w przypadku funduszy otwartych, tak i tutaj analiza nie objęła ich gorszych okresów sprzed 3 lat. 

W ostatnich miesiącach otoczenie rynkowe wyjątkowo sprzyjało inwestowaniu w akcje. Na giełdach króluje bowiem hossa, a w takim otoczeniu o zyski trudno nie jest. To znajduje odzwierciedlenie w osiąganych w ostatnim czasie stopach zwrotu funduszy absolutnej stopy zwrotu. Dość powiedzieć, że pod koniec czerwca najlepszy spośród otwartych funduszy wypracował 3-letnią stopę zwrotu w wysokości nieco ponad 19 proc., a najgorszy - stracił w tym okresie niemal 21 proc. W przypadku FIZ-ów lider zyskał w 3 lata ponad 50 proc., a maruder - stracił 58 proc.

Na koniec września stopy zwrotu za ostatnie 3 lata znacząco się poprawiły. W przypadku funduszy otwartych większość zanotowała dodatnie, dwucyfrowe wyniki. Najlepszy zyskał ponad 40 proc., a najgorszy - stracił 25 proc. W FIZ-ach, liderowi udało się zwiększyć zarobek do niemal 67 proc., a najgorszemu - ograniczyć straty do niecałych 43 proc.

Fundusze absolutnej stopy zwrotu cieszą się ostatnio nieco większą popularnością po kilku latach posuchy, wynikającej z kilku wpadek w tym segmencie. Od początku roku klienci wpłacili do nich już ponad 1,1 mld zł.