W ramach III filaru mamy do wyboru cztery różne produkty. Przepisy pozwalają na przenoszenie środków pomiędzy trzema z nich.
20 lat temu garstka pracowników najbogatszych firm mogła oszczędzać na dodatkową emeryturę w formie PPE. W 2004 roku powołano do życia IKE, osiem lat później dodano kolejną możliwość – IKZE. Od 2019 roku pracownicy wszystkich firm stopniowo uzyskują dostęp do czwartej formy planu emerytalnego, czyli PPK. Istnieje bardzo wiele podobieństw, a także różnic między tymi czterema produktami.
Reklama
System naczyń połączonych w planach emerytalnych nie obejmuje IKZE
Zanim rozpoznamy wszystkie okoliczności, w których będziemy mogli przenosić środki gromadzone w III filarze, wyjaśnijmy, że z tego systemu wyłączone jest IKZE.
Dlaczego? Ze względu na odmienny system ulg podatkowych.
W IKZE wpłaty odpisujemy od podstawy opodatkowania podatkiem PIT i w przyszłości tę ulgę będziemy musieli zwrócić: albo w całości – jeżeli dokonamy wypłaty (zwrotu) przed ukończeniem 65 lat, albo tylko jej część – jeżeli zaczniemy konsumować kapitał po ukończeniu 65 lat (szczegóły systemu ulg w IKZE są opisane TUTAJ). Gdyby był możliwy transfer środków z IKZE do innej formy planu, w której wypłata zawsze jest wolna od podatku PIT, to oczywiście każdy oszczędzający w IKZE z takiej możliwości by korzystał kosztem fiskusa. Ewentualny transfer w drugą stronę, czyli do IKZE byłby natomiast nieopłacalny dla oszczędzającego, bowiem wypłata byłaby obciążona dodatkową daniną dla fiskusa.
W jakich okolicznościach może dochodzić do transferów między IKE, PPE i PPK?
Sytuacji, w których będzie możliwy transfer środków, jest potencjalnie bardzo wiele. Przeanalizujmy możliwie wszystkie potencjalne przypadki i zastanówmy się nad konsekwencjami każdej decyzji.
PAMIĘTAJMY, że jeżeli w danej sytuacji możliwy będzie transfer środków w ramach III filara, to zawsze będzie to decyzja w pełni dobrowolna.
Zmiana pracodawcy
Nasz pracodawca może oferować dwa rodzaje planów emerytalnych: PPK lub PPE. W związku z tym, przy zmianie pracodawcy będą możliwe aż 4 konfiguracje: zmiany z PPE na PPK lub odwrotnie - z PPK na PPE, także oferowania tego samego rodzaju planu, czyli PPE/PPE oraz PPK/PPK.
Kiedy możliwy jest transfer?
Tylko w sytuacji, gdy pracodawca oferuje ten sam rodzaj planu: PPK/PPK lub PPE/PPE.
Jakie przesłanki będą przemawiać za tym, aby dokonać transferu środków ze „starego” PPK/PPE do „nowego”? Całość środków będziemy mieli w jednym planie, co ułatwi nam śledzenie wyników, a także uprości formalności związane z ewentualnym dziedziczeniem środków; spadkobierca lub osoba uprawniona otrzyma środki zgromadzone w jednym planie. Przy wielu planach spadkobierca może też nie wiedzieć, że odziedziczył środki nie tylko w planie ostatniego pracodawcy, ale także w planach oferowanych przez poprzednich pracodawców.
Co przemawia za pozostawieniem środków w „starym PPK/PPE”? Posiadanie dwóch rachunków w dwóch różnych instytucjach daje korzyść dywersyfikacji ryzyka: naszymi oszczędnościami emerytalnymi będą zarządzały dwie, a nie jedyna instytucja lub nawet więcej, jeżeli będziemy wielokrotnie zmieniać pracodawców oferujących PPK z innymi podmiotami zarządzającymi.
Co więcej, posiadanie dwóch lub więcej rachunków w PPK/PPE daje nam większą swobodę dysponowania środkami.
Może zdarzyć się sytuacja, w której będziemy potrzebowali kwoty niższej niż suma środków zgromadzonych na obu rachunkach – odpowiadająca kwocie wypłaty netto (zwrotu) z PPK lub ze starego PPE.
Posiadając dwa lub więcej rachunków, będziemy mogli wypłacić środki z jednego rachunku, ponosząc określone konsekwencje finansowe tylko w stosunku do tej kwoty (w postaci utraty ulgi w podatku Belki i przekazania do ZUS 30 proc. składki podstawowej w PPE i 30 procent składki podstawowej w PPK finansowanej przez pracodawcę, a także utratę dopłat z Funduszu Pracy). Jeżeli natomiast dokonamy wcześniejszego transferu do PPK aktualnego pracodawcy, to chcąc sfinansować nagły wydatek, będziemy zmuszeni wypłacić całe aktywa PPK, tracąc ulgi i zachęty od całości środków. W przypadku PPE nie będziemy mogli sfinansować nagłego wydatku, ponieważ nie ma możliwości wcześniejszej wypłaty środków z PPE oferowanego przez aktualnego pracodawcy.
Środki z PPK i ze PPE (oferowanego przez byłego pracodawcę) możemy wypłacić w dowolnym momencie: z PPK w formie zwrotu, natomiast z PPE byłego pracodawcy pośrednio, czyli w formie zwrotu z IKE po wcześniejszymi dokonaniu transferu środków z PPE na IKE.
Zgon pracownika uczestniczącego w PPK/PPE
Przeanalizujmy sytuację, w której następuje zgon uczestnika PPE lub PPK i osoba uprawniona (lub spadkobierca) jest także uczestnikiem PPE lub PPK. W tej sytuacji także mamy aż 4 konfiguracje – podobnie jak w przypadku analizowanym wcześniej.
Jakie decyzje będzie mógł podjąć spadkobierca (osoba uprawniona)? Będzie miała większą swobodę dysponowania środkami.
Osoba uprawniona będzie mogła od razu wypłacić środki z zachowaniem wszystkich ulg i zachęt podatkowych: brak podatku Belki, brak daniny dla ZUS w postaci 30 proc. składki podstawowej, zachowanie całości dopłat z Funduszu Pracy w PPK, a także ulga w podatku od spadków i darowizn.
Możliwy będzie też transfer środków na własne PPK lub PPE, nie tylko w sytuacji, gdy dziedziczmy środki osoby, która miała taką samą formę planu.
Będzie też możliwy transfer z PPK zmarłej osoby na PPE spadkobiercy (osoby uprawnionej).
Natomiast nie będzie możliwe dokonanie transferu z PPE zmarłego uczestnika na PPK osoby uprawnionej. W takiej sytuacji osoba uprawniona, chcąc kontynuować dalsze pomnażanie odziedziczonych środków, będzie mogła je przenieść w formie transferu na własne IKE.
Transfer z IKE na PPK/PPE
Wiemy już, że nie jest możliwy transfer środków z PPK na IKE, na przykład w sytuacji, gdy tracimy pracę u pracodawcy oferującego PPK i podejmujemy decyzję o rozpoczęciu jednoosobowej działalności gospodarczej; w takiej sytuacji będzie możliwy transfer środków z PPE.
A jakie są możliwe transfery z IKE na PPK i PPE?
Jeżeli dotyczy to tej samej osoby, to będziemy mogli przenieść środki z IKE na PPE, na przykład w sytuacji, gdy prowadziliśmy działalność gospodarczą i w pewnym momencie zawieramy umowę o pracę z pracodawcą oferującym PPE. Nie będzie natomiast możliwy transfer z IKE na PPK – jeżeli nasz pracodawcy zaoferuje taką właśnie formę planu emerytalnego.
W przypadku gdy mamy do czynienia ze środkami uczestnika IKE, który zmarł, osoba uprawniona będzie mogła dokonać transferu tylko wtedy, gdy jest uczestnikiem PPE; nie będzie możliwy transfer na rachunek PPK.
Jak widzimy trzy rodzaje planu: PPE, PPK i IKE, które oferują podobny system ulg podatkowych – ulga w podatku Belki i brak ulgi w podatku PIT, zwiększają nie tylko możliwości wyboru najlepszej formy, ale także umożliwiają przenoszenie środków między nimi w wielu różnych sytuacjach, których do końca nie możemy przewidzieć. Dlatego warto o nich wiedzieć, a także poznać konsekwencje podejmowanych decyzji, ponieważ ewentualny transfer środków zależy od naszej decyzji – nigdy nie jest przymusowy.
