Raport IZFiA: rozwój rynku funduszy w 2020 roku

W 2020 r. wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez krajowe TFI wzrosła o 4,8% do poziomu 281 mld zł. To o prawie 13 mld zł więcej niż rok wcześniej. W tym czasie saldo wpłat i wypłat do funduszy inwestycyjnych wyniosło ok. +0,4 mld zł.

Reklama

Przeczytaj także: Raport – Aktywa funduszy inwestycyjnych (grudzień 2020)

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Największym TFI w Polsce jest Ipopema TFI, która utrzymała pozycję lidera, mimo spadku wartości zarządzanych środków o 4% do 57,1 mld zł na koniec grudnia. Na drugim miejscu utrzymało się PKO TFI, mimo niewielkiego spadku aktywów o 83 mln zł do 33,8 mld zł na koniec 2020 r. Jednocześnie towarzystwo to utrzymało pozycję lidera w segmencie funduszy rynku kapitałowego.

Na kolejnych miejscach zaszło kilka zmian w stosunku do roku poprzedniego. Pekao TFI, które stało na podium pod koniec 2019 r., rok 2020 zakończyło z ujemnym bilansem sprzedaży i spadkiem wartości zarządzanych aktywów o ponad 10%, do 19,3 mld zł. W efekcie towarzystwo zakończyło rok na piątej pozycji. Dla dwóch kolejnych towarzystw rok 2020 przyniósł bardzo dobre wyniki sprzedażowe i skok aktywów. W przypadku TFI PZU dynamika wzrostu kapitału pod zarządzaniem przekroczyła 10% i towarzystwo zakończyło rok z aktywami wartymi 23,4 mld zł. To pozwoliło towarzystwu na zajęcie trzeciej pozycji. Z kolei w przypadku NN Investment Partners TFI dynamika sięgnęła 25%, dzięki czemu wartość zarządzanych aktywów przekroczyła granicę 20 mld zł.

Liczba, jak i lista towarzystw zarządzających co najmniej 10 mld zł pozostała ta sama i jest na niej 8 TFI. Z kolei trzem towarzystwom udało się przebić granicę 1 mld zł: BPS TFI (dzięki przejęciu funduszy od innych TFI), Alior TFI oraz Caspar TFI.

Więcej towarzystw na rynku, ale mniej posiadających licencję

Rok 2020 przyniósł kilka zmian wśród TFI. Liczba instytucji widniejących na liście Komisji Nadzoru Finansowego wzrosła z 63 do 64, jednocześnie spadła liczba TFI posiadających zezwolenie KNF na zarządzanie funduszami z 58 do 57. Pozostałe 7 instytucji utraciło je w ostatnich latach, w tym dwie w 2020 r.

Do Inventum TFI, Fincrea TFI, Saturn TFI, Lartiq TFI oraz GO TFI dołączyły Altus TFI (4 lutego 2020 r.) oraz Copernicus Capital TFI (16 grudnia 2020 r.). Fundusze zarządzane przez te instytucje zostały przejęte przez inne Towarzystwa.

Na liczbę działających TFI miały wpływ także inne wydarzenia. Z rejestru KNF towarzystw funduszy inwestycyjnych zostało wypisane Corum TFI, zaś zgodę KNF na zarządzanie funduszami otrzymały dwie nowe instytucje. W kwietniu 2020 r. KNF wydała zgodę na tworzenie i zarządzanie funduszami TYR TFI. Instytucja jest powiązana z Kancelarią Prawną Sadkowski i Wspólnicy Sp. k. Z kolei w lipcu podobne zezwolenie otrzymało Ultimo TFI z siedzibą we Wrocławiu. Ultimo TFI jest powiązane kapitałowo ze spółką Ultimo SA, zajmującą się windykacją długów i dochodzeniem należności. Spółka działa od 2002 r. we Wrocławiu, od 2014 r. wchodzi w skład międzynarodowej Grupy B2Holding. Zajmuje się zarządzaniem wierzytelnościami w Polsce. Po kilku miesiącach działalności pierwsze z towarzystw zarządzało jednym funduszem nieruchomości, natomiast Ultimo TFI – dwoma funduszami sekurytyzacyjnymi.

W 2020 r. rozpoczęły się także procesy zmiany właścicielskiej dwóch innych TFI. W październiku Grupa Uniqa sfinalizowała przejęcie od francuskiej spółki AXA jej działalności w Polsce. UNIQA przejęła m.in. AXA TFI oraz AXA PTE. Spółki te, po prawnym połączeniu spółek ubezpieczeniowych, na początku kwietnia 2021 r. zmieniły markę na UNIQA. Warto zauważyć, że w ramach Grupy Uniqa nie było wcześniej TFI, można zatem oczekiwać, że przejęcie AXA TFI polega głównie na zmianie nazwy.

W grudniu 2020 r. rynek obiegła informacja, że brytyjska firma ubezpieczeniowa Aviva szuka chętnych na kupno swoich aktywów w Polsce (w tym Aviva Investors Poland TFI). Do transakcji doszło pod koniec marca 2021 r. Aktywa grupy Aviva w Polsce przejął niemiecki Allianz. Wartość transakcji została wyceniona na 2,7 mld euro, czyli ok. 12,5 mld zł. Zgodnie z przewidywaniami zamknięcie transakcji ma potrwać około 12 miesięcy.

Nowe fundusze i subfundusze

W 2020 r. liczba funduszy i subfunduszy zmalała o ponad 50 do 1358. Z oferty zniknęło ponad 120 funduszy, jednocześnie pojawiło się ponad 70 nowych, przy czym ponad 20 z nich powstało w wyniku zmiany strategii istniejącego już funduszu. Po raz pierwszy ofertę funduszy otwartych wprowadziło Baltic Capital TFI, które wcześniej specjalizowało się w funduszach zamkniętych.

Prawie 20 nowości to fundusze akcyjne – wśród nich znajdziemy produkty z różnych grup, zarówno akcji polskich, chińskich, europejskich, czy amerykańskich, jak i sektorowe – np. gier i innowacji, technologiczne, czy medyczne. TFI stworzyły 17 nowych funduszy mieszanych, z których 10 to subfundusze nowego parasola cyklu życia inPZU. Obecnie, poza PPK mamy już 3 TFI mające w ofercie parasol z subfunduszami zdefiniowanej daty (także w NN Investment Partners TFI oraz PKO TFI). Ponadto, wśród nowości znalazło się 12 funduszy dłużnych, 8 funduszy PPK (w BPS TFI) oraz po kilka z pozostałych segmentów (absolute return, aktywów niepublicznych, czy sekurytyzacyjnych).

Rok 2020 był w pewnym sensie przełomowy dla funduszy surowcowych. Do 11 istniejących produktów dołączyły 4 kolejne – 3 fundusze złota i 1 srebra. Ten ostatni to przedstawiciel funduszy pasywnych – Quercus Silver, którego celem jest odwzorowanie zmian cen na rynku srebra inwestycyjnego.

Coraz więcej funduszy pasywnych

W 2020 r. zostały utworzone jeszcze dwa inne fundusze pasywne: fundusz indeksowy oraz ETF. Pierwszy z nich to fundusz NN Indeks Obligacji, który w połowie roku wzbogacił dość ubogą ofertę funduszy pasywnych rynku długu. Celem funduszu jest osiągnięcie wyników równych stopie zwrotu indeksu Treasury BondSpot Poland. Drugi z nich – Beta ETF WIG20lev Portfelowy FIZ poszerzył ofertę polskich ETF-ów do pięciu działających produktów na koniec 2020 r. Ich zaletą jest ciągła wycena certyfikatów i możliwość ich swobodnego nabywania i zbywania, ze względu na możliwość wymiany z innymi uczestnikami rynku, oraz animatorem rynku. Wszystkie polskie ETF-y stworzone zostały przez Beta Securities we współpracy z AgioFunds TFI. Rolę animatora i emitenta certyfikatów funduszy pełni Dom Maklerski BOŚ. Powstałe do 2020 ETF-y dają ekspozycję na kilka indeksów warszawskiej giełdy, dopiero w 2021 r. oferta poszerzyła się o pierwsze produkty umożliwiające ekspozycję na indeksy zagraniczne. W 2020 r., po kilku latach z segmentu funduszy pasywnych (dość niespodziewanie) wycofało się Amundi TFI ze swoimi trzema funduszami indeksowanymi. Na koniec 2020 r. działało blisko 30 funduszy pasywnych, które zarządzały łącznie 3,5 mld zł.

Przeczytaj także: Fundusze pasywne mają rekordowe 3,5 mld zł

Ogółem, na koniec 2020 r. na rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce działało ponad 708 funduszy i subfunduszy otwartych (ponad 20 więcej niż rok wcześniej) oraz 650 funduszy zamkniętych (o ponad 70 mniej niż rok wcześniej).

Ponad 120 funduszy zakończyło działalność

W 2020 r. działalność zakończyło w sumie ponad 120 (sub)funduszy inwestycyjnych - czy to poprzez przekształcenie w fundusz o nowej strategii, przejęcie przez inne fundusze, bądź całkowitą likwidację. Wśród nich było ponad 40 (sub)funduszy otwartych oraz ponad 80 funduszy zamkniętych. Rynek funduszy zamkniętych rósł dynamicznie do 2015 r., by w kolejnych latach ulec wyraźnemu spowolnieniu. Powodów było kilka. Pierwszym było zaostrzenie przepisów dotyczących obciążenia podatkiem dochodowym od osób prawnych FIZ-ów służących optymalizacji podatkowej. Do tego doszła afera spółki windykacyjnej GetBack SA, która była serwiserem wielu zamkniętych funduszy sekurytyzacyjnych uruchamianych pod skrzydłami kilku TFI, oraz wyraźne pogorszenie wyników funduszy absolutnej stopy zwrotu (które głównie działają jako FIZ-y). Rynkowi FIZ-ów nie pomogła także publikacja stanowiska Komisji Nadzoru Finansowego z marca 2018 r., zgodnie z którym TFI nie powinny udostępniać większości informacji o niepublicznych FIZ-ach, a także dematerializacja certyfikatów funduszy zamkniętych, obowiązująca od lipca 2019 r. W 2020 r. powstało zaledwie 15 nowych FIZ-ów, jednocześnie ponad 80 zostało zlikwidowanych, w tym prawie 30 funduszy rynku kapitałowego (akcyjnych, dłużnych itp.) i niemal 60 funduszy rynku niepublicznego (aktywów niepublicznych, sekurytyzacyjnych oraz nieruchomości).

Pełen raport dostępny na stronie IZFiA: https://www.izfa.pl/raporty#pozostale-raporty