Raport IZFiA: rynek produktów III-filarowych

Ponad połowa środków została ulokowana w produktach zarządzanych przez krajowe TFI (łącznie ponad 20 mld zł). W ujęciu wartościowym najwięcej wzrosły aktywa PPK (o 2,7 mld zł) oraz PPE (według naszych szacunków o ponad 2 mld zł). W przypadku IKE i IKZE wartość aktywów w nich zgromadzonych powiększyła się łącznie o ponad 3,0 mld zł do 16,5 mld zł na koniec 2020 r.

Reklama

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

PPK – skokowy wzrost aktywów

Pracownicze Plany Kapitałowe to dobrowolny system długoterminowego oszczędzania, w którym gromadzone są prywatne oszczędności. Składają się na nie pracodawcy, pracownicy oraz państwo (Fundusz Pracy). Zaoszczędzone na rachunku PPK pieniądze są wypłacane po skończeniu przez pracownika 60 roku życia. Można też wypłacić je wcześniej, co wiąże się jedynie z utratą dopłat finansowanych przez państwo i koniecznością zapłacenia podatku od zysków kapitałowych.

PPK mają powszechny charakter – zostały nim objęte niemal wszystkie podmioty zatrudniające, przy czym wprowadzanie PPK rozłożono na etapy. W pierwszym etapie, rozpoczętym 1 lipca 2019 r. do PPK przystąpili najwięksi pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 osób. Kolejny etap, który objął pracodawców zatrudniających od 50 do 249 osób, w związku z wybuchem pandemii COVID-19, został wydłużony o pół roku i zakończył się 27 października 2020 r. (wraz z trzecim etapem obejmującym firmy zatrudniające od 20 do 49 osób). Według danych Komisji Nadzoru Finansowego, na koniec 2020 r., po pierwszych trzech etapach, w PPK oszczędzało 1,48 mln uczestników, a według danych Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) partycypacja wyniosła 30,4%. Ostatni, czwarty etap rozpoczął się 1 stycznia 2021 r. i objął małe firmy oraz jednostki sektora finansów publicznych.

Zarządzaniem i prowadzeniem PPK zajmują się podmioty wpisane do ewidencji prowadzonej przez PFR. Na koniec 2020 r. było ich 20: 16 towarzystw funduszy inwestycyjnych, 3 powszechne towarzystwa emerytalne i jedno towarzystwo ubezpieczeń na życie. Przy czym w 2020 r. doszło do pierwszego przejęcia - fundusze zdefiniowanej daty Aegon PTE zostały przejęte przez Pocztylion-Arka PTE.

Wnoszone systematycznie wpłaty do PPK z miesiąca na miesiąc powiększają stan aktywów zgromadzonych w funduszach zdefiniowanej daty. Dodatkowo PPK są zasilane wpłatami powitalnymi i dopłatami rocznymi państwa, których wysokość w 2020 r. sięgnęła prawie 0,3 mld zł. Na wartość zgromadzonych aktywów wpływają też wyniki zarządzania, dzięki czemu w 2020 r. poziom aktywów wzrósł o ok. 0,3 mld zł.

Według danych Komisji Nadzoru Finansowego wartość aktywów funduszy zdefiniowanej daty prowadzonych w ramach PPK przez wszystkie instytucje finansowe wyniosła na koniec 2020 r. ponad 2,8 mld zł. W samych zaś funduszach zarządzanych tylko przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych zgromadzono aktywa o wartości 2,3 mld zł. Rynek PPK jest więc w większości zdominowany przez TFI, które mają 83% rynku.

Liderem rynku pod względem aktywów od początku działania PPK pozostaje PKO TFI, które na koniec grudnia 2020 r. zarządzało 961 mln zł, co zapewnia 34% udział w rynku (udział ten nie ulega zmianie). W pierwszej trójce pozostają także TFI PZU (392 mln zł) oraz Nationale-Nederlanden PTE (382 mln zł). Obie te instytucje należą do grup kapitałowych i jako takie przekraczają wskaźnik koncentracji 15% (podobnie jak PKO TFI): Nationale-Nederlanden PTE wspólnie z NN Investment Partners TFI (22%) oraz TFI PZU z Pekao TFI (17,0%). To oznacza, że jeśli wciąż będą przekraczać ustawowy limit, to od połowy 2021 r. nie będą mogły pobierać opłaty za zarządzanie powyżej tego limitu.

Gromadzone w ramach PPK oszczędności pracowników są inwestowane w fundusze zdefiniowanej daty, tj. fundusze z określoną datą docelową inwestycji, która jest zbliżona do momentu przejścia danego pracownika na emeryturę. W zależności od wieku uczestnika poziom ryzyka jest stopniowo ograniczany – na początku środki są inwestowane w aktywa o większym stopniu ryzyka (np. akcje), a z czasem w bezpieczniejsze (np. obligacje). Na koniec 2020 r. funkcjonowało łącznie 129 subfunduszy PPK.

Dalszy rozwój PPE

Rynek Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE) przez wiele lat cieszył się umiarkowanym zainteresowaniem. Dopiero w 2018 r., wraz z konkretyzacją planów wprowadzenia PPK, jego rozwój wyraźnie przyspieszył. Powodem była możliwość zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK, jeśli firma prowadzi PPE i spełnia dodatkowo dwa warunki: odprowadzana składka wynosi co najmniej 3,5% wynagrodzenia, a w PPE uczestniczy minimum 25% osób zatrudnionych. W 2018 r. zarejestrowano 206 nowych PPE, w 2019 – ponad 700, a w 2020 r. – ok. 250. 

Od 2021 r. nie można już tworzyć PPE w celu zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK, dlatego należy założyć, że liczba działających PPE powinna utrzymywać się na podobnym poziomie. W I kwartale 2021 r. do rejestru PPE zostało wpisanych jedynie 8 tych produktów.

Dokładna liczba uczestników PPE na dzień 30 września 2020 r. nie jest jeszcze znana z uwagi na schemat i terminy raportowania przez pracodawców danych w tym zakresie, a także brak oficjalnych danych przygotowywanych przez KNF. Jednakże mając na uwadze, że na koniec 2018 r. liczba uczestników przekroczyła 400 tys. osób, a na koniec 2019 r. było to już ponad 600 tys. osób, można bezpiecznie szacować, mając na względzie nieznaczny przyrost liczby nowych PPE tworzonych w III kw. 2020 r., że liczba uczestników PPE na dzień 30 września 2020 r. wynosiła około 650 tys. osób.

Spośród trzech typów instytucji, które mogą oferować PPE (TFI, PFE i TUnŻ), o nowe programy ubiegają się przede wszystkim TFI. Liderem w tym segmencie jest TFI PZU, które na koniec 2020 r. zarządzało 519 PPE, w których było zgromadzone 5,2 mld zł. Na drugim miejscu znajduje się NN Investment Partners TFI z 377 programami na koniec 2020 r. i z aktywami wartymi 2,5 mld zł. Według szacunków firmy Analizy Online na koniec 2020 r. PPE zarządzały około 17 mld zł, z tego ok. 12 mld zł zgromadzonych jest w funduszach inwestycyjnych.

IKE, IKZE – dynamiczny rozwój

Po bardzo dobrym 2019 r., rok 2020 okazał się jeszcze lepszy dla IKE i IKZE. Z danych Komisji Nadzoru Finansowego wynika, że w ciągu 12 miesięcy aktywa w nich zgromadzone wzrosły o 3,1 mld zł do 16,5 mld zł na koniec grudnia, czyli o 23% w ciągu roku. W IKE zgromadzono 11,9 mld zł, a w IKZE – 4,6 mld zł. W ujęciu wartościowym największego przyrostu doświadczyły towarzystwa funduszy inwestycyjnych – łącznie o 1,4 mld zł do 6,2 mld zł na koniec grudnia.

W IKE tworzonych w ramach funduszy inwestycyjnych wartość aktywów wzrosła o 0,7 mld zł do 3,97 mld zł na koniec grudnia 2020 r. Z zebranych przez nas danych wynika, że największe aktywa w IKE zgromadziły PKO TFI, NN Investment Partners TFI oraz Pekao TFI (łącznie 60%).

W przypadku IKZE w ramach funduszy inwestycyjnych wartość aktywów wzrosła o 0,6 mld zł do 2,3 mld zł na koniec 2020 r. Niekwestionowanym liderem wśród TFI pozostało PKO TFI, które zebrało ponad 2/3 wszystkich aktywów.

Pełen raport dostępny na stronie IZFiA: https://www.izfa.pl/raporty#pozostale-raporty