Biorąc pod uwagę nazwę grupowych planów inwestycyjnych, można powiedzieć, że PPE jest programem emerytalnym, a PPK - kapitałowym. Zasadność różnicy w nazwie obu programów najlepiej obrazują okoliczności, w których pracownik może dokonać wypłaty.
PPE jako program emerytalny
W jakim sensie PPE jest programem gromadzenia dodatkowych środków na emeryturę?
Reklama
Uczestnik PPE będący pracownikiem pracodawcy oferującego dany Program nie może wypłacić środków przed ukończeniem określonego wieku. Co więcej, przepisy wprowadzają zachęty finansowe do tego, aby środki wypłacać dopiero po przejściu na emeryturę. Tymi zachętami są:
- ulga w podatku Belki, czyli uniknięcie podatku od zysków kapitałowych,
- finansowanie wpłat przez pracodawcę.
Uczestnik PPE może wypłacić środki (z zachowaniem ulgi w podatku Belki) gdy ukończy 60 lat lub nawet wcześniej: 55 lat w przypadku uzyskania uprawnień do emerytury. W związku z tym pracownik może zacząć korzystać ze środków wcześniej, niż po przejściu na emeryturę, gdy np. przejdzie w stan spoczynku w wieku 65 lat. Jednak złożenie dyspozycji wypłaty środków przed przejściem na emeryturę skutkuje utratą prawa do składek podstawowych finansowanych przez pracodawcę przez dalszy okres zatrudnienia.
Tej negatywnej konsekwencji – utraty prawa do składek podstawowych - nie odczuje pracownik wypłacający środki z programu oferowanego przez byłego pracodawcę i gdy aktualny pracodawca będzie oferował PPK.
Czy uczestnik PPE może wypłacić środki przed ukończeniem 60 roku życia?
Tak, jednak tylko przy likwidacji PPE – w formie tzw. zwrotu. W takiej sytuacji kwota wypłaty pochodząca ze składek podstawowych – finansowanych przez pracodawcę – jest pomniejszana o 30% przekazanych na indywidualne konto emerytalne w ZUS, a także o podatek Belki.
Uczestnik PPE może też dokonać wypłaty (zwrotu) środków za pośrednictwem IKE: po uprzednim dokonaniu wypłaty transferowej na Indywidualne Konto Emerytalne.
PPK jako program kapitałowy
Uczestnik PPK może wykorzystać gromadzone środki na dowolny cel. Wynika to z okoliczności, w jakich możliwa jest wypłata środków (z zachowaniem wszystkich ulg i zachęt finansowych), a także okoliczności i konsekwencji zwrotu (z utratą ulg i części zachęt).
Wypłata z PPK może być dokonana w trzech okolicznościach:
- ukończenia przez pracownika 60 roku życia,
- poważnego zachorowania uczestnika, małżonka lub dziecka (do 25% środków),
- sfinansowania wkładu własnego przy zakupie pierwszej nieruchomości na kredyt, pod warunkiem nieukończenia 45 lat.
Przy wypłacie środków po ukończeniu 60 lat, aby zachować pełnię ulg i zachęt podatkowych, należy spełnić dodatkowy warunek: wypłaty minimum 75% środków w ratach przez okres nie krótszy niż 10 lat. Oczywiście uczestnik PPK ma prawo do jednorazowej wypłaty środków, jednak w takim przypadku 75% wypłaty zostanie pomniejszone o koszty podatku Belki.
Wypłata dokonana w celu sfinansowania wkładu własnego jest swego rodzaju pożyczką udzielaną samemu sobie, ponieważ w celu zachowania pełni ulg i zachęt podatkowych uczestnik PPK musi wpłacić równowartość kwoty wypłaty w okresie 15 lat od momentu jej dokonania.
Zwrot środków z PPK w dowolnym momencie
Natomiast zwrot środków może być dokonany w każdej chwili, co de facto czyni PPK planem systematycznego gromadzenia kapitału na dowolny cel, np.: z myślą o nagłych wydatkach, w celu sfinansowania wakacji lub kosztów edukacji dziecka.
Jeżeli środki są wypłacane w formie zwrotu, uczestnik traci większość ulg i zachęt finansowych:
- środki pochodzące z Funduszu Pracy są w całości zwracane do budżetu (wraz z ewentualnymi zyskami z ich inwestowania),
- 30% środków pochodzących z wpłat pracodawcy jest przekazywane na konto emerytalne pracownika w ZUS,
- środki pochodzące z wpłat pracownika i 70% środków pochodzących z wpłat pracodawcy są dodatkowo pomniejszane o koszt podatku Belki.
Uczestnik PPK powinien mieć świadomość tego, że dokonanie zwrotu środków nie wpływa na jego prawo do dalszego uczestniczenia w PPK. To oznacza, że pracownik może z dowolną częstotliwością dokonywać wypłat z planu (ze statusem zwrotu) w celu finansowania dowolnych wydatków, na przykład w celu opłacania corocznego wypoczynku.
Podsumowanie
W praktyce nieograniczony dostęp do środków gromadzonych w ramach PPK powoduje, że pracownik może uczestniczyć w PPK z myślą o finansowaniu dowolnych wydatków w przyszłości. Konsekwencje zwrotu zmniejszają atrakcyjność oszczędzania w stosunku do wypłaty środków. Gdy jednak porównamy atrakcyjność PPK w warunkach zwrotu do np. systematycznego oszczędzania w formie tradycyjnego rachunku w funduszu inwestycyjnym lub nawet do konta IKE, to przewagą PPK będą:
- bardzo niska opłata za zarządzanie,
- dodatkowy bonus w postaci 70% wpłat pracodawcy wypłacany wraz ze środkami pracownika,
- 30% wpłaty pracodawcy zasilające indywidualne konto pracownika w ZUS.
Prawo do zwrotu z PPE ograniczone tylko w sytuacji likwidacji Programu powoduje, że jest to program oszczędzania przede wszystkim z myślą o dodatkowych środkach na emeryturze. Jednak również w PPE pracownik może wypłacić środki wcześniej niż po przejściu na emeryturę – poprzez wcześniejszy transfer na IKE. Co więcej, PPE nie stosuje żadnych zachęt podatkowych do tego, aby po przejściu na emeryturę środki wypłacać systematycznie, a nie jednorazowo.
