IKE/IKZE – co wybrać? Fundusz, rachunek maklerski, a może DFE?

IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) oraz IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) to produkty służące do oszczędzania na cele emerytalne, dające nam korzyści w postaci ulg podatkowych. Oba programy działają na zbliżonych zasadach, przy czym największa różnica polega na tym, że korzyści podatkowe są inaczej rozłożone w czasie. W przypadku IKE, odczuwamy je dopiero w fazie wypłaty środków, czyli w okresie pobierania emerytury. Natomiast w IKZE występują one na bieżąco w trakcie oszczędzania. Wpłaty są zwolnione z podatku dochodowego, czyli możemy je co roku odliczyć od postawy opodatkowania w rozliczeniu z fiskusem.

Reklama

Więcej piszemy o tym w tekście: IKE czy IKZE - Co się bardziej opłaca?

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Decyzję o uczestnictwie w IKE bądź IKZE podejmujemy samodzielnie. Do nas należy wygospodarowanie pieniędzy na ten cel, ale także wybór dostawcy produktu. A ten nie jest prosty. Obecnie IKE oferuje ponad 60 instytucji, a w IKZE do wyboru mamy 45 różnych kont.  

Gdzie można założyć IKE/IKZE?

Na początek przy wyborze konta IKE czy IKZE warto sobie odpowiedzieć na pytanie, jakie mamy preferencje dotyczące sposobu zarządzania naszymi oszczędnościami i jakie konkretne aktywa finansowe nas interesują (zwykłe konto w banku, obligacje, akcje, a może i surowce) i które produkty pomogą nam w nie zainwestować.

Obecnie oba typy kont można założyć za pośrednictwem wielu instytucji finansowych:

• banków,
• powszechnych towarzystw emerytalnych
• towarzystw funduszy inwestycyjnych
• domów maklerskich
• oraz towarzystw ubezpieczeniowych.

IKE/IKZE w banku

To najprostsze ze wszystkich typów konto, polecane szczególnie osobom nietolerującym żadnego ryzyka, które chcą mieć gwarancję ochrony środków. Nasze oszczędności są trzymane po prostu na koncie oszczędnościowym, opakowanym w IKE/IKZE. Trzeba się liczyć z tym, że oprocentowanie z reguły jest niższe od klasycznych kont oszczędnościowych. Nie jest to też najlepsze rozwiązanie do długoterminowego oszczędzania.

IKE/IKZE mogą prowadzić tylko banki krajowe. Obecnie IKE możemy założyć w 13 bankach oraz w kilkunastu bankach spółdzielczych zrzeszonych w Banku Polskiej Spółdzielczości lub SGB Banku, natomiast IKZE jedynie w ING Banku Śląskim, a także w kilkunastu bankach spółdzielczych BPS/SGB. Zazwyczaj założenie takiego konta nic nie kosztuje, trzeba się natomiast liczyć z opłatą, jeśli będziemy chcieli zrezygnować z niego w ciągu 12 miesięcy od założenia.

Według danych KNF z połowy 2022 roku na konto IKE w banku zdecydowało się 91 tys. osób, którzy zgromadzili łącznie 2,6 mld zł. Z kolei na IKZE w banku zdecydowało się 33,7 tys. osób, a na ich kontach było zgromadzone 0,4 mld zł.

IKE/IKZE z dobrowolnym funduszem emerytalnym

Od 2012 roku IKE i IKZE mogą oferować Powszechne Towarzystwa Emerytalne (które prowadzą także OFE). Do oszczędzania w ramach IKE/IKZE służą Dobrowolne Fundusze Emerytalne (DFE).

Sprawdź: oferta IKE z dobrowolnym funduszem emerytalnym oraz IKZE z dobrowolnym funduszem emerytalnym

DFE to fundusze o profilu zrównoważonym lub aktywnej alokacji, czyli inwestują w różnych proporcjach w akcje oraz obligacje. Nasze wpłaty przeliczane są na jednostki uczestnictwa, których wartość zmienia się każdego dnia, w zależności od tego, jak zachowują się aktywa zgromadzone w funduszu. DFE nie dają 100% gwarancji, że ich wartość będzie zawsze rosnąć. W zamian za poniesione ryzyko mamy za to większe prawdopodobieństwo osiągnięcia wyższych zysków niż na produktach z niższym ryzykiem, jak lokaty czy obligacje.

Dobrowolne fundusze emerytalne polecane są głównie tym, którzy są gotowi podjąć pewne ryzyko inwestycyjne na rzecz wyższych zysków i jednocześnie nie mają wiedzy / ochoty na samodzielny wybór różnych aktywów. Do wyboru mamy bowiem tylko jeden fundusz mający z góry określony model inwestowania, charakteryzujący się stosunkowo niskim poziomem ryzyka.

Obecnie IKZE możemy założyć w siedmiu PTE, z których pięć oferuje także IKE. 

Inwestowanie wiąże się z kosztami – opłata za zarządzanie (uwzględniona już w wynikach inwestycyjnych) w większości z nich wynosi 2 – 2,5%. Niektóre towarzystwa pobierają też opłaty od wniesionych składek, jednorazowo w momencie utworzenia (kilkaset zł) lub od każdej kolejnej składki jakiś procent ich wartości.

IKZE/IKZE z dobrowolnym funduszem emerytalnym obecnie zgromadziły najmniejszą liczbę klientów. W połowie tego roku z IKE skorzystało ponad 10,3 tys. klientów, którzy na kontach zgromadzili 0,2 mld zł. Zdecydowanie większą popularnością cieszą się IKZE, które założyło 73 tys. osób, a na ich rachunkach pracowało 0,9 mld zł.

IKE/IKZE z funduszem inwestycyjnym

Fundusze inwestycyjne mają kilka cech łączących je z dobrowolnymi funduszami emerytalnymi. Chodzi o konstrukcję prawną (podmiotem zarządzającym jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych) oraz o przeliczanie wpłacanych środków na jednostki.

W przeciwieństwie jednak do DFE, w ramach IKE/IKZE mamy do wyboru wiele różnych funduszy (tylko otwartych, bez FIZ-ów), realizujących różne strategie inwestycyjne. Są wśród nich fundusze inwestujące w akcje (wiążą się z wyższym ryzykiem, czyli mogą sporo stracić, ale w długim terminie mają też największy potencjał do zarobku), w obligacje (mają niższe ryzyko, ale i oferują też niższe stopy zwrotu), na rynku surowcowym, a także takie o strategii mieszanej (inwestujące w różnorodne aktywa w różnych proporcjach). Możemy wybrać jeden fundusz lub zdywersyfikować portfel o kilka rozwiązań.

Sprawdź ofertę:

• IKE z funduszami inwestycyjnymi
• IKZE z funduszami inwestycyjnymi

Niektóre TFI oferują specjalne fundusze cyklu życia (tak działają PPK), czyli dostosowujące skład portfela do wieku inwestora (z wiekiem inwestora w portfelu jest coraz więcej bezpiecznych instrumentów) albo tzw. portfele modelowe – czyli zbudowane z różnych funduszy w proporcjach dopasowanych do wieku. Są to produkty szczególnie polecane tym, którzy nie chcą samodzielnie decydować, w jakie rodzaje aktywów inwestować, pozostawiając tę decyzję zarządzającym w ramach jednego funduszu.

W każdej chwili możemy zmieniać nasze decyzje i przenosić środki pomiędzy funduszami (bez podatku od zysków kapitałowych), ale działając cały czas w ramach tego samego towarzystwa.

Obecnie IKE i/lub IKZE oferuje ponad 20 towarzystw funduszy inwestycyjnych, a do wyboru mamy w sumie ponad 250 funduszy. Według danych KNF cieszą się one największą popularnością. W połowie tego roku IKE z funduszem posiadało 417 tys. osób (3,9 mld zł), a IKZE – prawie 206 tys. osób, które zgromadziły na kontach ponad 2,6 mld zł.

IKE/IKZE z rachunkiem inwestycyjnym

Wybór IKE czy IKZE z podmiotem prowadzącym działalność maklerską wymaga większej wiedzy i doświadczenia w samodzielnym inwestowaniu środków.

Umowę o prowadzenie konta zawieramy z domem maklerskim lub bankiem prowadzącym działalność maklerską, które otwierają na nasze imię rachunek inwestycyjny. W ramach otworzonego rachunku samodzielnie, bez pośrednictwa instytucji, lokujemy oszczędności w wybrane instrumenty finansowe. Mogą nimi być akcje, obligacje skarbowe (w ramach PKO BP) i korporacyjne czy municypalne, certyfikaty strukturyzowane, tytuły uczestnictwa ETF, z wyłączeniem instrumentów pochodnych (kontraktów terminowych i opcji).

Na rachunku w ramach IKE/IKZE mamy pełną swobodę w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, jak na zwykłym rachunku maklerskim. Jedynie zlecenia muszą być pełnopłatne, a wpłaty jedynie w PLN.

Obecnie IKE prowadzi 7 domów maklerskich, a IKZE – 6. Decydując się na konkretną instytucję, warto sprawdzić, czy ma w ofercie interesujące nas aktywa (np. nie każdy dom maklerski daje dostęp do ETF-ów i tylko dwa z Grupy PKO BP oraz Pekao dają dostęp do obligacji oszczędnościowych). Drugim istotnym parametrem są koszty – różne opłaty np. za przechowywanie aktywów, jak również wysokość prowizji za dokonywanie transakcji.

Zainteresowanie IKE/IKZE w ramach rachunku maklerskiego z roku na rok rośnie. W połowie tego roku IKE z rachunkiem maklerskim posiadało prawie 90 tys. osób, które zgromadziły 3,6 mld zł. Natomiast IKZE posiadało 56 tys. osób, a środki zgromadzone na ich kontach warte były ponad 0,7 mld zł.

IKE/IKZE z ubezpieczeniem na życie z UFK

Ostatni z wymienionych produkt dostępny w ramach IKE i IKZE do aspektu pomnażania oszczędności dodaje element ubezpieczeniowy.

Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK) oferowana jest przez zakłady ubezpieczeń na życie. Z założenia taka umowa składa się z dwóch elementów: część środków wpływa do UFK, a pozostała część to tak naprawdę opłata za udzielenie ochrony ubezpieczeniowej. Za wpłatę na IKE czy IKZE uważane są jedynie środki przekazane do funduszy.

Inwestowanie środków przekazywanych do UFK odbywa się w sposób zbliżony do funduszy inwestycyjnych czy dobrowolnego funduszu emerytalnego. Ubezpieczyciele dają możliwość wyboru funduszu z całej gamy produktów o różnym profilu ryzyka (akcyjne, dłużne, mieszane).

Ze względu na konstrukcję produktu (inwestycja + ubezpieczenie) produkty te są bardziej skomplikowane od wcześniej wymienionych i często droższe. Poza opłatami za zarządzanie, ponosimy tu różne koszty ubezpieczeniowe.

Obecnie IKE oferuje kilkunastu ubezpieczycieli, a IKZE – 9 instytucji. Przez lata cieszyły się też największym zainteresowaniem, które z czasem wyraźnie osłabło (głównie z powodu wysokich kosztów). W połowie tego roku IKE u ubezpieczyciela posiadało 189 tys. osób, które zgromadziły 2,6 mld zł, a IKZE posiadało 94 tys. osób z niecałym 1 mld zł.

Kilka słów na koniec

Decydując się na IKE/IKZE, warto pamiętać, że:

• każdy może posiadać tylko jedno IKE i tylko jedno IKZE, niekoniecznie w tej samej instytucji
• w każdej chwili możemy zmienić instytucję, czyli rozwiązać dotychczasową umowę i zawrzeć umowę z nowym podmiotem, do którego zostaną przeniesione (przetransferowane) zgromadzone wcześniej środki. Takich zmian możemy wykonać tyle, ile potrzebujemy – nie ma tu limitu.
• w każdej chwili można też zrezygnować z konta. Jeśli tę decyzję podejmiemy po 12 miesiącach od założenia IKE, dodatkowo nie poniesiemy z tego tytułu żadnych dodatkowych kosztów (co zapewniają przepisy). Tracimy natomiast ulgę podatkową.
• IKE i IKZE cechuje duża elastyczność - nie trzeba dokonywać regularnych wpłat w określonych wysokościach. Ważne, aby dokonać ich w co najmniej pięciu dowolnych latach kalendarzowych.
• W każdej chwili można wypłacić część środków z IKE (częściowy zwrot), w przypadku IKZE - tylko całość środków.