Fundusze inwestycyjne można podzielić na kilka podstawowych grup – w zależności od formy prawnej oraz rodzaju lokowanych aktywów.
Czym są fundusze inwestycyjne?
Fundusze inwestycyjne to forma zbiorowego inwestowania pieniędzy wpłacanych przez uczestników. Są lokowane w różne instrumenty finansowe – określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe w taki sposób, aby osiągnąć jak największy zysk dla uczestników funduszu. Za profesjonalne zarządzanie funduszem i jego portfelem odpowiada Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI).
Wpłaty uczestników są przeliczane na tytuły uczestnictwa: jednostki uczestnictwa w funduszu otwartym bądź certyfikaty inwestycyjne w funduszu zamkniętym. Stanowią one formalny tytuł prawny do uczestnictwa w funduszu, a ich liczba określa udział w majątku funduszu.
💡Prawna definicja funduszu: Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
👉Zobacz, jak działają fundusze inwestycyjne KLIK
Reklama
Rodzaje funduszy inwestycyjnych według formy prawnej
Na polskim rynku kapitałowym mamy do wyboru podstawowe rodzaje funduszy inwestycyjnych według kryterium uczestnictwa: fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) oraz fundusze alternatywne, wśród których możemy wyróżnić specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) oraz fundusze zamknięte (FIZ).
- Fundusz inwestycyjny otwarty FIO to fundusz ogólnie dostępny – nie ma ograniczeń związanych z przystąpieniem czy wyjściem z inwestycji. Fundusz ma obowiązek sprzedać i odkupić jednostki od nas na żądanie. Za wpłaty do funduszu otrzymujemy jednostki uczestnictwa, które są podzielne. Cena jednostki uczestnictwa jest ustalana praktycznie każdego dnia roboczego i bazuje na aktualnej wartości aktywów netto funduszu (NAV). Fundusze otwarte mają dość surowe obostrzenia co do polityki inwestycyjnej. Inwestują głównie w papiery wartościowe (notowane na giełdzie), instrumenty rynku pieniężnego, tytuły uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, depozyty bankowe. Lokaty funduszy otwartych charakteryzują się znacznie większą płynnością niż w przypadku funduszy zamkniętych.
- Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty SFIO jest formą funduszu otwartego. Oferta nabycia jednostek uczestnictwa takiego funduszu może być skierowana do określonej grupy osób, np. instytucji lub uczestników programów emerytalnych. W statucie funduszu mogą być też wprowadzone dodatkowe warunki dotyczące odkupywania jednostek uczestnictwa.
- Fundusz inwestycyjny zamknięty FIZ ma większą swobodę w kształtowaniu strategii inwestycyjnej. FIZ-y emitują certyfikaty inwestycyjne, które są niepodzielne i mogą mieć charakter niepubliczny lub publiczny, czyli emitowane w drodze oferty publicznej (wówczas mogą być notowane na giełdzie).
👉Więcej przeczytasz tutaj
Rodzaje funduszy inwestycyjnych według klas aktywów
Fundusze inwestycyjne zazwyczaj lokują kapitał w różnorodne aktywa, co pozwala zmniejszyć ryzyko inwestycyjne. Dzięki rozmaitości dostępnych funduszy inwestorzy mogą dywersyfikować swoje portfele inwestycyjne.
Fundusze inwestycyjne dzielą się na kategorie, które są pochodną tego, w co inwestują powierzone im środki (akcje, obligacje, surowce, itp.). Praktycznie dla każdego celu inwestycyjnego i poziomu akceptacji ryzyka istnieje odpowiedni rodzaj funduszu inwestycyjnego.
- Fundusze rynku pieniężnego inwestują w płynne, krótkoterminowe papiery wartościowe, takie jak bony skarbowe i certyfikaty depozytowe. Są to fundusze o najniższym ryzyku. W ofercie polskich TFI praktycznie nie ma tego typu funduszy.
- Fundusze obligacji krótkoterminowych – fundusze o niskim poziomie ryzyka. Ich celem jest ochrona realnej wartości pieniędzy zainwestowanych w tzw. krótkoterminowe papiery dłużne (bony skarbowe, certyfikaty depozytowe i obligacje o krótkim terminie do wykupu). Fundusze te są porównywane z depozytami bankowymi (kontami oszczędnościowymi i lokatami), przy czym inwestując w nie, trzeba liczyć się z ryzykiem straty.
- Fundusze obligacji długoterminowych inwestują w różnego rodzaju dłużne papiery wartościowe, w tym te o dłuższym terminie do wykupu. Mogą to być obligacje, ale także bony skarbowe, certyfikaty depozytowe, czy listy zastawne. Każdy fundusz ma określony cel, ogólnie skupiając się na konkretnym sektorze, takim jak obligacje korporacyjne, obligacje skarbowe, obligacje komunalne, lub na szerokiej kategorii. Ich wyniki w dużym stopniu zależą od wysokości stóp procentowych.
- Fundusze akcji inwestują głównie w akcje spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych oraz inne udziałowe papiery wartościowe (prawa poboru, prawa do akcji, kwity depozytowe). Do tej kategorii kwalifikowane są fundusze, dla których efektywny udział w aktywach tych papierów wartościowych wynosi co najmniej 66%. To również bardzo szeroki segment rynku. Fundusze mogą się specjalizować w spółkach z konkretnego regionu (fundusze akcji rynków rozwiniętych, akcji emerging markets itp.), czy kraju (akcji polskich, akcji amerykańskich itp.), lub inwestujące na całym świecie. Mogą się koncentrować na spółkach różnej wielkości (małych i średnich przedsiębiorstw, fundusze uniwersalne), czy na konkretnym sektorze lub branży (fundusze inwestują w akcje spółek z konkretnego sektora, np. technologicznego, medycznego). Źródłem zysku funduszy akcyjnych jest wzrost wartości akcji oraz dywidendy wypłacane przez spółki.
- Fundusze mieszane inwestują w dowolnie wybraną kombinację różnych aktywów, łącząc różne klasy aktywów, najczęściej akcje i obligacje. W zależności od proporcji pomiędzy tymi dwiema klasami aktywów wyróżnia się:
- fundusze zrównoważone (mają więcej akcji),
- fundusze stabilnego wzrostu (mają więcej obligacji w portfelu),
- fundusze aktywnej alokacji (w których proporcja pomiędzy klasami aktywów jest zmienna),
- fundusze zdefiniowanej daty (zwane funduszami cyklu życia) - dostosowują alokację aktywów w czasie.
- Fundusze absolutnej stopy zwrotu – lokują aktywa w odpowiednio dobrany portfel aktywów i stosują strategie inwestycyjne w celu osiągania dodatnich stóp zwrotu, niezależnie od koniunktury rynkowej. Mogą stosować dźwignię finansową i inwestują m.in. w instrumenty pochodne. Ich efektywność badamy co kwartał w raporcie: Skuteczność funduszy absolute return.
- Fundusze surowcowe inwestują w instrumenty finansowe odzwierciedlające koniunkturę na rynku surowców (instrumenty pochodne). Takie fundusze mogą stanowić zabezpieczenie przed inflacją, mogą również charakteryzować się znacznie większą zmiennością niż większość funduszy akcyjnych.
To są klasyczne rodzaje funduszy. Do wyboru są także fundusze alternatywne inwestujące w inne typy aktywów.
Alternatywne inwestycje
Alternatywne fundusze inwestycyjne zazwyczaj inwestują w nietradycyjne inwestycje i często stosują złożone strategie inwestycyjne i handlowe. Mogą na przykład inwestować w nieruchomości, zarządzane kontrakty futures, instrumenty pochodne, waluty, opcje, a także w tradycyjne rodzaje inwestycji, takie jak akcje, obligacje i gotówka. Fundusze alternatywne mają szeroki zakres celów inwestycyjnych i mogą stosować złożone i bardziej złożone strategie inwestycyjne, takie jak krótka sprzedaż lub taktyczna alokacja aktywów. Inwestorzy rozważający fundusze alternatywne powinni być świadomi ich wyjątkowych cech i potencjalnego ryzyka.
- Fundusze nieruchomości – lokują aktywa w nieruchomości, bezpośrednio lub poprzez spółki celowe, w celu uzyskania dochodów z tytułu ich wynajmu lub wzrostu wartości rynkowej.
- Fundusze sekurytyzacyjne – lokują aktywa w jednolite rodzajowo pule wierzytelności, przynoszące regularny dopływ kapitału. Gromadzą środki na nabycie wierzytelności lub praw z tytułu wierzytelności, i dokonują ich windykacji lub obrotu nimi, w celu osiągnięcia zysku.
Innym możliwym kryterium podziału są cele inwestycyjne:
- Fundusze dochodowe pracują nad wygenerowaniem regularnego dochodu dla inwestorów, często przez inwestycje w wysoko oprocentowane obligacje lub akcje dywidendowe.
- Fundusze indeksowe dążą do replikacji wyników określonego indeksu giełdowego, minimalizując zarządzanie aktywami i koszty operacyjne.
Fundusze inwestycyjne deklarują w statucie, a często także w nazwie, w jakie instrumenty finansowe będą inwestować. Wybór instrumentów wpływać będzie na potencjalny zysk, jaki fundusz będzie miał szansę wypracować, oraz na ryzyko, jakie będzie się wiązać z inwestycją w ten fundusz. Należy jednak pamiętać, że nazwy funduszy pełnią najczęściej rolę informacyjną i marketingową, zaś pełna informacja o tym, w co inwestuje dany fundusz, znajduje się w dokumentach funduszu.
💡Przed wyborem funduszu:
- zapoznaj się z polityką funduszu (w jakie instrumenty inwestuje),
- zbadaj swój profil zysk/ryzyko (np. wypełniając prostą ankietę Jakim jesteś inwestorem/ką),
- dopasuj najbardziej odpowiedni dla siebie fundusz lub portfel funduszy.
Warto wiedzieć:
- Fundusz inwestycyjny jest tworzony przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które jest jego organem, zarządza nim i reprezentuje w stosunkach z osobami trzecimi.
- Zgodę na utworzenie publicznego funduszu inwestycyjnego wydaje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), która sprawuje stały nadzór nad jego działalnością.
- Fundusze inwestycyjne w Polsce są tworzone i działają na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych, zharmonizowanej z dyrektywami unijnymi.
- Fundusze inwestycyjne są również zalecane dla inwestorów, którzy nie mają wiedzy lub czasu na samodzielne inwestowanie.
- Po zakończeniu inwestycji w fundusz w przypadku osiągnięcia zysku należy zapłacić 19-proc. podatek od zysków kapitałowych.
- *art. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
