Jaki powinien być dobry system emerytalny? Nie przeintelektualizowany

Powszechny, prosty, elastyczny, tani. Taki, zdaniem prof. Nicholasa Barra z London School of Economics, powinien być solidny system emerytalny. Profesor wie co mówi – w temacie emerytur doradzał rządom Chin, Chile, Wielkiej Brytanii, Finlandii, Szwecji czy RPA. Podczas konferencji LSE Global Pensions Programme 2019 zorganizowanej we współpracy z Santander TFI, dał kilka cennych wskazówek.

ZAMÓW KONSULTACJĘ i spersonalizowany raport dotyczący wyboru instytucji zarządzającej PPK. Kompleksowo analizujemy oferty wszystkich instytucji zarządzających. Zwracamy uwagę na wszystkie najważniejsze aspekty, w tym na: doświadczenie, efektywność zarządzania kapitałem, kadrę zarządzającą, pomoc w obsłudze programu czy koszty.

Powszechny

Niby wiemy, że warto ćwiczyć, żeby być zdrowym. Jeść racjonalnie, żeby nie przytyć. Odkładać regularnie, żeby na emeryturze nie skończyć na bruku. Ale z jakiegoś powodu, większość nas tego nie robi. Tylko jedna czwarta Polaków regularnie odkłada coś z myślą o emeryturze. Prof. Nicholas Barr tłumaczy: „tacy już jesteśmy” – w naszym mózgu toczy się nieustanna walka pomiędzy tym, co chcemy tu i teraz, a racjonalną, cierpliwą kalkulacją. Możemy z tym walczyć i edukować społeczeństwo (to szczególnie popularne hasło na konferencjach branżowych) ale najlepiej, zdaniem profesora Barra, gdy ktoś podejmie decyzję o odkładaniu na emeryturę za nas. Profesor stawia tezę, że o ile tylko to możliwe, udział w systemie emerytalnym powinien być obowiązkowy, a już co najmniej działać na zasadzie automatycznego zapisu, gdzie trzeba się nieco wysilić, żeby się wypisać.

Prosty

Zakres wyboru opcji emerytalnych powinien być zoptymalizowany, a nie zmaksymalizowany, mówi Profesor. Dlatego „Keep it simple” – w dobrym systemie opcja domyślna – np. fundusz emerytalny, do którego zostajemy zapisani, powinien być dla zdecydowanej większości tym docelowym, w zupełności wystarczającym. Powinien automatycznie dostosowywać się do naszego wieku, czyli z czasem udział instrumentów bezpiecznych (np. obligacji skarbowych) powinien rosnąć. I faktycznie coraz więcej rządów, wprowadza do systemów emerytalnych fundusze cyklu życia lub też zdefiniowanej daty. Te „starzeją” się wraz z uczestnikami.

Elastyczny

Rynek pracy się zmienia i jego związek z pracownikiem również. Dziś można pracować na cały etat, część etatu, zdalnie, na dzieło, na zlecenie, wreszcie być samozatrudnionym. Zdaniem Profesora Barra, system emerytalny powinien się do tego dostosować. Podał konkretny przykład. W Szwecji możesz zdecydować, czy chcesz co miesiąc pobierać emeryturę w pełnej wysokości czy tylko częściowej. Możesz więc na przykład zdecydować się pobierać połowę środków i przejść na pół etatu. Skutek? Pracujesz mniej i dalej odprowadzasz składki (wpłaty) do swojego planu.

– Chodzi o to, żeby dać ludziom wybór, jak chcą przejść z pracy w pełnym wymiarze godzin na emeryturę w pełnym wymiarze godzin. To dobra odpowiedź na zmiany demograficzne. To dobra odpowiedź na zwiększenie udziałów osób starszych na rynku pracy – mówi prof. Barr.

Tani

Koszty, koszty, koszty. Zawsze sprawdzaj, ile kosztuje produkt oszczędnościowy czy inwestycyjny, zwłaszcza jeżeli ma być twoim na wiele lat.

– Jeden punkt procentowy więcej opłaty za zarządzanie aktywami emerytalnymi rocznie w perspektywie 40 lat, redukuje nasz emerytalny worek oszczędności o 20% – mówi Profesor.

A więc ile powinien kosztować np. fundusz emerytalny? Profesor przytacza przykład funduszy NEST, z opłatą na poziomie 0,3% od zarządzanych aktywów rocznie. Uważa, że to przystępny poziom.

PPK

Czy wszystkie powyższe wskazówki prof. Barra brzmią znajomo? Powinny, bo zostały zaadresowane w pracowniczych planach kapitałowych. Automatyczny zapis, proste i tanie fundusze zdefiniowanej daty i w końcu elastyczność związana z możliwością tylko częściowej wypłaty pieniędzy po ukończeniu 60. roku życia.