Ten sam wynik, inny zysk? To możliwe

Nawet przy identycznych wynikach inwestycyjnych, historii transakcji oraz przy tych samych opłatach manipulacyjnych, zyski osiągane przez klientów funduszy mogą być różne. Wyobraźmy sobie bowiem, że kupiliśmy 10 jednostek uczestnictwa po 100 zł każda, potem dodatkowych 10 jednostek po 110 zł, a następnie sprzedaliśmy 5 jednostek po 105 zł. Ponieśliśmy zysk, czy stratę? Wszystko zależy od tego, czy sprzedawaliśmy jednostki kupione za 100 zł, czy te za 110 zł.  W funduszach możemy spotkać się z 3 metodami, zgodnie z którymi odbywa się odkupywanie jednostek:

HIFO (Highest In First Out) – w tej metodzie w pierwszej kolejności odkupywane są jednostki nabyte przez uczestnika funduszu po najwyższej cenie (tzn. wartości aktywów netto na jednostkę)
FIFO (First In First Out) – wg tej zasady jako pierwsze odkupywane są jednostki, które uczestnik nabył najwcześniej
LIFO (Last In First Out) – metoda wg której jednostki uczestnictwa nabyte najpóźniej odkupywane są jako pierwsze

Zasady według których następuje odkupywanie jednostek uczestnictwa opisane są w prospekcie funduszu. Przykładowo, jeśli zajrzymy w prospekt emisyjny funduszy z parasola Allianz FIO będzie to metoda HIFO, dla produktów z Aviva Investors FIO stosuje się zaś zasadę FIFO, a dla BPH FIO – LIFO. Dlaczego jest to ważne? Otóż przyjęta zasada odkupywania jednostek warunkuje wielkość naszego zysku/straty i należnego podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki). W razie gdy jednorazowo nabywamy jakąś liczbę jednostek, a następnie je sprzedajemy (w całości lub stopniowo), wspomniane 3 metody dadzą ten sam wynik. Jednak gdy historia dokonywanych przez nas transakcji jest nieco bardziej rozbudowana, powstają rozbieżności. Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie.

Rozważmy inwestycję w ten sam fundusz, ale w 3 wariantach rozliczania odkupywanych jednostek, tj. wg metody HIFO, FIFO oraz LIFO. Załóżmy, że inwestor w trakcie 3 transakcji kupna nabywa sumarycznie 90 jednostek funduszu, a na koniec sprzedaje 30 jednostek po 104 zł, tj.:
- podczas transakcji 1 inwestor nabywa 50 jednostek po cenie 100 zł
- podczas transakcji 2 inwestor nabywa 30 jednostek po cenie 105 zł
- podczas transakcji 3 inwestor nabywa 10 jednostek po cenie 101 zł
- podczas transakcji 4 inwestor umarza 30 jednostek po cenie 104 zł

Aby obliczyć, ile inwestor zyskuje albo ile traci na transakcji 4 (umorzenie), należy wiedzieć, jaki koszt nabycia trzeba przyporządkować sprzedawanym jednostkom. W zależności od przyjętej metody księgowej (HIFO, FIFO, czy LIFO) jest on inny (patrz tabela poniżej). Najwyższy dotyczy przypadku HIFO, gdyż tu brane są pod uwagę najdrożej kupowane wcześniej jednostki. W rezultacie przy tym podejściu klient ponosi stratę. Dobrą informacją jest jednak to, że nie zapłaci on podatku Belki, a więc w jego kieszeni znajdzie się 3120 zł (zakładając brak dodatkowych opłat). Najmniej gotówki otrzyma klient w wariancie z metodą FIFO, gdyż w tym przypadku sprzedaje on jednostki kupione najwcześniej, które okazały się również najtańsze (a więc jego zysk do opodatkowania jest największy). W wariancie LIFO na konto uczestnika trafia niewiele mniej niż przy metodzie HIFO, dzięki temu, że ostatnio nabyte 30 jednostek było dość drogich.



Jak wynika z powyższego przykładu, stosowana w danym produkcie metoda wg której następuje odkupywanie jednostek uczestnictwa ma duże znaczenie dla okresowo realizowanych przez inwestora wypłat. Chociaż zaprezentowane w studium przypadku liczby nie różniły się od siebie znacząco, rozbieżności te mogą być jednak spore – zwłaszcza przy dużych wahaniach notowań wybranego funduszu oraz przy określonej specyfice momentów dokonywania transakcji. Warto wiedzieć, że niektóre TFI dają uczestnikom prawo do wskazania (w formie pisemnego oświadczenia) jednorazowej, szczegółowej kolejności odkupywania jednostek uczestnictwa lub wybrania innej metody niż odgórnie nadana. Natomiast świadomość opisanych, księgowych „kruczków” może nas uchronić przed zdziwieniem, skąd taka a nie inna kwota po umorzeniu jednostek na naszym koncie.

Ewa Bartosiak
Analizy Online

Reklama

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się