Efektywność zarządzania w PPK

W ustawie o PPK zapisano, że jednym z kryteriów wyboru instytucji finansowej powinna być efektywność zarządzania aktywami. Nie sprecyzowano jednak jak powinna być mierzona, ani na podstawie jakich danych. Można jednak przyjąć, że nie bez powodu efektywność zarządzania została wymieniona w ustawie. Można nawet zadać pytanie, czy znaczenie tego kryterium nie zostało zbyt mało wyeksponowane?

Reklama

Znaczenie umiejętności pomnażania zgromadzonego kapitału w przypadku długoterminowych planów inwestycyjnych, to ten czynnik, który zadecyduje o zadowoleniu uczestników, a więc o powodzeniu programu. Warto wspomnieć, że niektórzy pracodawcy jako kryterium wyboru brali pod uwagę dodatkowe benefity, które zaoferowały niektóre instytucje finansowe. Jeżeli celem programu jest zgromadzenie odpowiedniego kapitału po osiągnięciu sześćdziesiątego roku życia, to raczej nie powinno to mieć miejsca. To tak jak z podróżą na długim dystansie. Przede wszystkim trzeba wybrać pojazd, który dowiezie nas do celu, a nie dodatkowe gadżety, które z samą podróżą mają niewiele wspólnego.

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Ocena efektywności zarządzania aktywami w przypadku instytucji finansowych zgłoszonych do PPK napotyka jednak na dwa problemy. Po pierwsze: zarządzanie jakimi aktywami należy wziąć pod uwagę? Po drugie: W jaki sposób ocenić efektywność?

Grupa największych przedsiębiorstw, która jako pierwsza wdrażała PPK, musiała wybrać instytucję finansową do zarządzania PPK, zanim jeszcze zostały uruchomione fundusze zdefiniowanej daty (czyli te tworzone na potrzeby PPK). A przecież  wydawać by się mogło, że to właśnie fundusze zdefiniowanej daty powinny być brane pod uwagę przy ocenie efektywności zarządzania aktywami. Jak więc poradzić sobie z tym dylematem? Pracodawcy, którzy wybierają instytucje finansowe w II i III transzy wydają się pod tym względem mieć łatwiej. Dla wszystkich funduszy zdefiniowanej daty mamy historię notowań przynajmniej za ostatnie pół roku. Można więc porównać ich wyniki i ocenić, która instytucja spisuje się lepiej. Uważam jednak, że sytuacja firm wchodzących teraz do programu niewiele się różni od sytuacji firm z transzy pierwszej. Historia funduszy zdefiniowanej daty, nawet w przypadku instytucji, które uruchomiły fundusze najwcześniej, nie sięga nawet roku. Po pierwsze to zbyt krótki okres, by oceniać umiejętność zarządzających z budowaniem długoterminowych stóp zwrotu, po drugie aktywa zgromadzone w tych funduszach są małe lub bardzo małe. Inaczej zarządza się portfelem o wartości kilkuset tysięcy złotych, a inaczej portfelem o wartości kilkuset milionów.

Tak więc pracodawcy z II i III transzy powinni, podobnie jak ich poprzednicy z transzy pierwszej, skupić się na dokonaniach instytucji finansowych w zarządzaniu aktywami, które maja dłuższą historię. W przypadku towarzystw funduszy inwestycyjnych powinny to być fundusze inwestycyjne, a w przypadku PTE otwarte fundusze emerytalne. Oczywiście ocena TFI może być bardziej kompleksowa niż ocena PTE. W przypadku TFI mamy całe spektrum funduszy, które możemy poddawać ocenie, natomiast w przypadku PTE jeden portfel, który w dodatku po reformie z 2014 roku stał się portfelem akcyjnym.

Niemniej jednak porównanie wyników portfeli funduszy wobec wyników konkurencji, co najmniej na przestrzeni ostatnich pięciu lat powinno być wstępem do oceny efektywności zarządzania. To dopiero pierwszy krok. Warto również sprawdzić czy wyniki są powtarzalne, czyli czy np. w kolejnych okresach kwartalnych dany fundusz znajduje się w górze stawki, czy wykazuje zmienną formę i czasem znajduje się na samym końcu. Powtarzalność wyników wskazuje na przemyślany proces inwestycyjny i kontrolę ryzyka, więc warto przyznać punkty za takie osiągnięcie. Najważniejszy etap oceny to jednak nie samo porównanie wyników, ale sprawdzenie jakim ryzykiem zostały okupione zyski. W tym celu warto użyć wskaźnika information ratio, który pokazuje jaki zysk przypada na jednostkę ryzyka mierzoną odchyleniem standardowym stopy zwrotu. Jeżeli porównujemy dwa fundusze, które w danym okresie wypracowały identyczną stopę zwrotu, to lepiej zarządzany jest ten, którego stopa zwrotu podlegała mniejszym wahaniom. Uzbrojeni metodologicznie możemy zacząć porównywać osiągnięcia poszczególnych instytucji. Zdajemy sobie sprawę, że dla osób niezwiązanych z rynkiem kapitałowym, takie wyliczenia mogą być skomplikowane, dlatego też przygotowaliśmy raport, który przeprowadza ocenę instytucji finansowych zgodnie z ustawowymi kryteriami i przedstawia analizę i wnioski w przystępnej formie.

To, co jest kwintesencją PPK, to oszczędzanie i inwestowanie. Na wielkość oszczędności największy wpływ będzie miała wysokość naszych zarobków i procent, który my i nasz pracodawca zdecydujemy się przekazać do PPK. Jest duża różnica pomiędzy zaoszczędzeniem 3,5% brutto, czyli łącznej wpłaty podstawowej, a 8% zsumowanej wpłaty podstawowej i dobrowolnej. Jednak bez względu jaką część wypłaty przeznaczymy na PPK, to skuteczność jego pomnażania zwłaszcza w długim okresie może zdecydować czy po sześćdziesiątym roku życia nasz kapitał zgromadzony w PPK będzie istotnym źródłem dochodu czy nie. Przyjmijmy, że przy dochodach brutto na poziomie 5000 złotych wpłacamy my i nasz pracodawca wpłatę podstawową, czyli łącznie 3,5% wynagrodzenia. Przyjmijmy również, że oszczędzać będziemy przez 30 lat, nasze wynagrodzenie w tym czasie się nie zmieni, opłata za zarządzanie wyniesie 0,4%, a średnia roczna stopa zwrotu wyniesie 2%. Po 30 latach kapitał zgromadzony na rachunku PPK osiągnie poziom 92 096 złotych. A teraz przyjmijmy, że wszystkie założenia pozostają takie same, poza uzyskana stopą zwrotu. Przy średniej stopie zwrotu na poziomie 4%, kapitał zgromadzony po 30 latach to już 132 102 złotych.

Różnica w efektywności zarządzania przekłada się na wymierne korzyści. Oczywiście historyczne wyniki nie gwarantują, że w przyszłości również zostaną one przez daną instytucję powtórzone. Jednak porównanie efektywności zarządzania w przeszłości pozwala uniknąć sytuacji, w której wybieramy instytucje do zarządzania pieniędzmi naszych pracowników nie próbując nawet ocenić ich umiejętności. Pat Riley, świetny trener koszykarski, stwierdził kiedyś, że przygotowanie do sezonu, nie gwarantuje mistrzostwa, ale brak tego przygotowania gwarantuje porażkę. Warto o tym pamiętać, gdy myślimy o wyborze instytucji finansowej do PPK. Analiza efektywności zarządzania aktywami, to przygotowanie do bardzo długiego sezonu.