Bezpieczeństwo finansowe na emeryturze

Najlepsze warunki życia na emeryturze oferuje Islandia, której zimny klimat zdaje się wykluczać zajęcie wysokiej pozycji w rankingu. W pierwszej 10-tce znalazło się aż 7 krajów europejskich oraz Nowa Zelandia, Australia i zamykająca stawkę Kanada. Polska znajduje się na 27 pozycji, niezmiennie od trzech lat. Z naszych najbliższych sąsiadów wyższą pozycję zajmują Niemcy (8) oraz Czechy (14), natomiast niżej sklasyfikowane zostały Słowacja (29), Węgry (33), Litwa (35) oraz Rosja (38). Najgorsze warunki życia na emeryturze oferują Turcja (42), Brazylia (43) oraz Indie (ostatnia 44 pozycja).

Reklama

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Globalny indeks emerytalny (GRI) to próba zbadania czynników wpływających na bezpieczeństwo emerytalne w danym kraju. Jest wydawany od 2012 roku przez francuską firmę Natixis, która specjalizuje się w zarządzanie aktywami.

Jakie czynniki uwzględnia indeks

GRI bierze pod uwagę cztery główne elementy składające się na jakość życia na emeryturze, czyli:

• zdrowie, na które składają się długość życia, jakość opieki zdrowotnej, jaka część dochodów jest przeznaczana na wydatki związane z szeroko pojętą ochroną zdrowia, w tym obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne;
• dobrobyt materialny, czyli możliwie najniższe nierówności w dochodach, dochód na jednego mieszkańca, stopa bezrobocia;
• jakość życia, na którą składają się zadowolenie z życia, jakość powietrza, różnorodność biologiczna, czynniki środowiskowe;
• finanse na emeryturze, czyli wysokość świadczeń z systemu obowiązkowego i z systemów dobrowolnych, niespłacalne pożyczki bankowe, poziom inflacji, stopy procentowe, wysokość podatków.

Polska najlepiej wypadła pod względem dobrobytu materialnego, który w ostatnich trzech latach wzrósł z poziomu 68 proc. w 2019 roku do 76 proc. w bieżącym badaniu. Przy uwzględnieniu tego czynnika Polska zajęła 11 pozycję w rankingu.

Największe zagrożenia

Autorzy raportu towarzyszącemu indeksowi wśród największych zagrożeń dla bezpieczeństwa finansowego na emeryturze wymieniają inflację, niskie stopy procentowe, rosnący dług publiczny oraz wyzwania finansowe związane z opieką zdrowotną. Pojawiają się one w czasie, gdy wiele systemów emerytalnych przechodzi z tradycyjnych emerytur o zdefiniowanym świadczeniu na rozwiązania o zdefiniowanej składce (w Polsce nawet emerytura wypłacana z ZUS przeszła na ten drugi model).

Zagrożenia wynikające z wysokiej inflacji

Ożywienie gospodarcze przyniosło pierwszą realną inflację od 13 lat. Niektórzy ekonomiści ten wzrost uznają za przejściowy. Jednak oszczędzającym na całym świecie ten gwałtowny wzrost inflacji przypomniał, że ostatnia dekada może być wyjątkiem niż nową regułą. Dzisiejsi uczestnicy planów emerytalnych powinni zrozumieć, jak nawet niewielka przewaga stopu inflacji nad stopą zwrotu z długoterminowych inwestycji może znacząco obniżyć ich przyszłą siłę nabywczą. To samo dotyczy tempa wzrostu wynagrodzeń i świadczeń emerytalnych: jeżeli będzie ono niższe od inflacji, poziom bieżącego i przyszłego zabezpieczenia emerytalnego będzie coraz niższy.

Ryzyko związane z niskimi stopami procentowymi

Stopy procentowe pozostają bardzo niskie od 2009 roku. Podczas pandemii spadły jeszcze bardziej, szczególnie w Polsce, gdy decydenci polityczni zaczęli wspierać lokalne gospodarki. Niskie stopy są korzystne dla wzrostu gospodarki, dla rynku akcji, ale utrudniają emerytom generowanie dochodu z bezpiecznych inwestycji. Inwestorzy zbliżający się do emerytury i będący na emeryturze mają zazwyczaj bardziej konserwatywne portfele, często zawierają więcej obligacji niż akcji. Gdy stopy procentowe są niskie, obligacje generują niższy dochód. W rezultacie inwestorzy często sięgają po bardziej ryzykowne aktywa, takie jak akcje, aby zapobiec spadkowi dochodów. W momencie przesilenia na rynku akcji osoby będące już na emeryturze mogą doświadczyć nominalnych, bardzo głębokich strat i nie będą mieli wystarczająco dużo czasu na ich odrobienie.

Rosnący dług, który trzeba będzie spłacić

Masowe wydatki stymulacyjne były kluczowym narzędziem politycznym, które pomogło powstrzymać kryzys zdrowia publicznego przed przekształceniem się w globalny kryzys gospodarczy. Rekordowe wydatki w 2020 i 2021 r. są szczytem presji na zadłużenie, która rosła od dziesięcioleci. Wysoki dług publiczny może oznaczać trudne wybory dla ekip rządzących i mających bezpośredni wpływ na wysokość świadczeń emerytalnych. Wśród potencjalnych decyzji można wymienić wzrost podatków, dalsze podnoszenie wieku emerytalnego lub obniżenie świadczeń emerytalno-rentowych. 

Pozostałe zagrożenia

Poza wyzwaniami ekonomicznymi przyszli emeryci mają inne obawy związane z przejściem na emeryturę, takie jak stabilność zatrudnienia, obawy o zdrowie oraz nierówności w dochodach.

Bardzo często moment przejścia na emeryturę nie jest wyborem pracownika. Nieprzewidziane wydarzenia, takie jak zwolnienie z pracy, problemy zdrowotne lub potrzeby związane z opieką nad bliskimi, mogą zmuszać pracowników do opuszczenia rynku pracy, wcześniej niż to było planowane i tym samym wpływać na wysokość sald w planach emerytalnych.

Opieka zdrowotna jest szczególnym problemem. Siedem na dziesięć badanych osób obawia się, że koszty opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej poważnie wpłyną na ich bezpieczeństwo finansowe na emeryturze.

Nierówność dochodów to kolejny powód do obaw. Jeśli pracownik będzie miał niskie zarobki, to mniej odłoży w planie emerytalnym, a tym samym będzie miał mniej dodatkowych środków w stosunku do państwowej emerytury. Ten problem jest szczególnie widoczny w Polsce, gdzie również ZUS wypłaca emerytury według zasady zdefiniowanej składki.

Rośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności

Wzrost świadomości przyszłych zagrożeń dla bezpieczeństwa finansowego na emeryturze jest powszechny. Ponad trzy czwarte ankietowanych w tym roku (78 proc.) twierdzi, że zapewnienie sobie godziwej emerytury zależy wyłącznie od nich samych i pracodawców. 

Uczestnicy badania głównego ratunku przed biedą na emeryturze upatrują u pracodawców:

• 80 proc. uczestników badania (w tym 77 proc. właścicieli firm biorących udział w badaniu) uważa, że ​​firmy powinny być odpowiedzialne za osiągnięcie bezpiecznego poziomu emerytury;
• 80 proc. ankietowanych stwierdziło, że byłoby bardziej skłonnych do pracy w firmie, która oferowałaby dofinansowanie składek w planie emerytalnym;
• siedmiu na dziesięciu twierdzi, że dostęp do inwestycji, które odzwierciedlają ich osobiste wartości, zmotywowałoby ich do oszczędzania więcej na emeryturę.
• 62 proc. ankietowanych we wszystkich krajach objętych badaniem twierdzi, że potrzebuje profesjonalnej porady przy wyborze inwestycji w planie emerytalnym.