Polski system emerytalny oceniony na tróję

Główne wnioski z badania:

Reklama

• Polska spadła na 27. miejsce z 25. w 2020 roku.
• Najlepsze systemy emerytalne na świecie mają Islandia, Holandia i Dania, które otrzymały najwyższą ocenę „A”.
• Jednym z największych wyzwań jest zmniejszenie różnic w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn.

Polska spadła na 27. miejsce z 25. w 2020 roku

Polski system emerytalny co prawda spadł w rankingu o dwa oczka, ale jednocześnie nieco poprawił swój wynik. W najnowszym rankingu Polska otrzymała 55,2 punktów, w porównaniu do 54,7 pkt w 2020 roku, tym samym utrzymując ocenę "C" (przyznawaną za 50-60 pkt). Jak tłumaczy Mercer, za podniesieniem punktacji stoi wzrost stopy oszczędności gospodarstw domowych.

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Badanie porównuje różne systemy emerytalne, identyfikując ich słabe i dobre strony, wskazując możliwe obszary poprawy i działania, dzięki którym systemy mogłoby zapewnić bardziej adekwatne i stabilne świadczenia emerytalne. Przy ocenie systemów emerytalnych Mercer bierze pod uwagę średnią ważoną trzech wskaźników cząstkowych: adekwatność (czy krajowy system emerytalny stwarza warunki do godnego życia na emeryturze), wypłacalność w długim terminie oraz integralność i bezpieczeństwo prawne systemu. W każdym z nich kraj mógł zdobyć od 0 do 100 punktów. Ostateczna liczba punktów to średnia ważona wymienionych kryteriów (odpowiednio 40, 35 i 25%).

W badaniu możemy przeczytać, jakie są zalecenia dla naszego systemu emerytalnego. Według autorów raportu ogólna wartość indeksu dla polskiego systemu może być zwiększona poprzez:

• wprowadzenie automatycznego zapisu do prywatnego filara systemu emerytalnego (a tym samym zwiększenie poziomu składek i poziomu aktywów w czasie)
• podniesienie minimalnego poziomu wsparcia dostępnego dla najuboższych emerytów i rencistów
• podniesienie stopy oszczędności gospodarstw domowych
• zwiększenie współczynnika aktywności zawodowej osób starszych, w miarę wzrostu oczekiwanej długości życia.

Najlepsze systemy emerytalne na świecie

W tegorocznym 13. już badaniu Mercer CFA Institute Global Pension Index pojawił się nowy kraj i to od razu na czele listy – Islandia (z 84,2 pkt). Odpowiednio drugie i trzecie miejsce zajęły Holandia i Dania, po dekadzie rywalizacji o pierwsze miejsce. Wszystkie te kraje otrzymały najwyższą ocenę – A. Najniższą wartość indeksu z 43vanalizowanych krajów odnotowała Tajlandia (40,6).

W porównaniu z wynikami badania z 2020 r. największą poprawę wykazały Chiny i Wielka Brytania. To efekt znaczących reform i poprawy sytuacji uczestników systemu oraz zmian w regulacjach prawnych dotyczących emerytur.

Jednym z największych wyzwań jest zmniejszenie różnic w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn

Zdaniem autorów raportu, pandemia COVID-19 pogłębiła nierówności społeczno-ekonomiczne w wielu częściach świata. – Z perspektywy długoterminowych inwestycji, działamy w niezwykle trudnym środowisku, z historycznie niskimi stopami procentowymi, a w niektórych przypadkach ujemnymi stopami zwrotu, co wyraźnie wpływa na efektywność systemów emerytalnych - powiedziała Margaret Franklin, prezeska i dyrektorka generalna CFA Institute. – Dodatkowym i pilnym wyzwaniem jest luka emerytalna związana z płcią, w związku z którą kobiety otrzymują niższe emerytury – dodała.

Zdaniem dr Davida Knoxa, głównego autora badania, należy podjąć wiele reform. – Rządy na całym świecie w odpowiedzi na COVID-19 uruchomiły szereg programów stymulacyjnych, które zwiększyły dług publiczny, ograniczając tym samym przyszłe możliwości rządów w zakresie wspierania działań na rzecz osób najstarszych. W systemach emerytalnych coraz powszechniejsze stają się plany „akumulacyjne” (Defined Contribution) oparte o składki, a nie gwarancje dochodów. Tym samym zmniejsza się znaczenie tradycyjnych rozwiązań o zdefiniowanym świadczeniu (Defined Benefit). Indywidualni uczestnicy systemu muszą brać coraz większą odpowiedzialność za swoje własne emerytury, ale potrzebują właściwych regulacji, wsparcia i ochrony – powiedział.

Z analiz wynika, że we wszystkich analizowanych systemach różnice w poziomie świadczeń emerytalnych dla obu płci są zauważane.

– W każdym kraju i regionie występują specyficzne kwestie związane z zatrudnieniem, konstrukcją systemu emerytalnego oraz uwarunkowaniami społeczno-kulturowymi, które przyczyniają się do tego, że kobiety znajdują się w znacznie gorszej sytuacji niż mężczyźni – powiedział Knox. Podczas, gdy kwestie związane z zatrudnieniem, jako przyczyna różnic są dobrze znane, w analizie ujawniono słabości samych systemów emerytalnych, które te różnice jeszcze pogłębiają. – Dotyczy to m.in. braku naliczania świadczeń emerytalnych za okresy urlopów macierzyńskich, realizowania opieki nad małymi dziećmi, czy rodzicami oraz brak indeksacji emerytur w trakcie pobierania świadczeń emerytalnych, co ma większy wpływ na kobiety ze względu na ich dłuższą oczekiwaną długość życia. Wiemy, że zniwelowanie różnic w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn jest ogromnym wyzwaniem, biorąc pod uwagę ścisły związek emerytury z zatrudnieniem i wynagrodzeniami. Jednak w sytuacji, gdy ubóstwo wśród osób starszych jest bardziej powszechne wśród kobiet, nie możemy pozwolić sobie na bezczynność – powiedział Knox.

– Istnieje szereg działań, które możemy podjąć. Na początek należy znieść ograniczenia nadające uprawnienia do świadczeń związane z zatrudnieniem i warunkami pracy. Niezależnie od tego, ile dana osoba zarabia, jak dużo i jak długo pracuje, powinna  mieć możliwość uczestniczenia w systemie emerytalnym, który zapewnia odpowiednie świadczenia. Należy również uwzględnić w wartości świadczeń  okresy sprawowania opieki macierzyńskiej i opieki nad osobami starszymi. Opiekunowie świadczą cenne usługi na rzecz społeczeństwa i nie powinni być karani niższą wartością świadczeń za rezygnację z regularnej pracy – wskazuje Knox.