Polacy oszczędzają coraz mniej. Po akcje, obligacje i fundusze sięga co dziesiąty

Maleje skłonność Polaków do odkładania pieniędzy, co więcej, jesteśmy pod tym względem na szarym końcu w Unii Europejskiej. W ciągu ostatnich 20 lat konsumpcja gospodarstw domowych w Polsce rosła szybciej niż dochody do dyspozycji, zaś oszczędności wzrastały znacznie wolniej. Dlatego też skłonność do oszczędzania charakteryzowała się tendencją malejącą, a w 2022 roku przybrała wartości ujemne.

Reklama

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Spadek tej relacji byłby jeszcze głębszy, gdyby nie przymusowe oszczędności związane z akumulacją środków finansowych w otwartych funduszach emerytalnych w ramach II filaru systemu emerytalno-rentowego (OFE), a które po 2011 roku zaczęły przyrastać wolniej. W 2020, podczas lockdownów i zamknięcia gospodarek, siłą rzeczy wydawaliśmy mniej, jednak w kolejnych latach skłonność do wydatków ponownie wzrosła.

Co więcej, w Polsce jest ona na tle innych krajów wspólnoty bardzo niska. Pod tym względem za nami plasują się jedynie Grecy.

Z przeprowadzonego w grudniu 2023 r. badania wynika, że najbardziej popularną formą gromadzenia oszczędności są środki na rachunku oszczędnościowo rozliczeniowym lub gotówka – oszczędza w ten sposób 2/3 Polaków.

"Wniosek ten można odnieść do struktury aktywów finansowych gospodarstw domowych w Polsce – gotówka i depozyty bieżące rozliczeniowe stanowiły w 2022 roku aż 39% zasobu aktywów finansowych tego sektora. Warto przy tym zaznaczyć, że udział ten jest znacznie wyższy niż średnia w Unii Europejskiej, równa 22%" – czytamy w raporcie.

Spada także udział oszczędności na depozytach terminowych. Udział lokat zmniejszył się z ponad 40% w 2000 roku do poniżej 12% w 2022.

Zachęcamy do korzystania z wyszukiwarki i porównywarki lokat i kont oszczędnościowych na stronie Analizy.pl

Co trzeci Polak (34,5% badanych) ma oszczędności w formie lokat lub kont oszczędnościowych, inne formy oszczędzania są już znacznie mniej popularne. Nieco ponad 10% polskich gospodarstw domowych posiada oszczędności w formie polis ubezpieczeniowych lub polisolokat, instrumentów emerytalnych czy nieruchomości. Rzadziej niż co dziesiąte gospodarstwo domowe inwestuje na rynku kapitałowym w formie obligacji, akcji lub w funduszach.

Skłonność do gromadzenia oszczędności na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym lub w formie gotówki zależy od płci, sytuacji zawodowej i dochodu. Kobiety, osoby bezrobotne i gospodarstwa domowe o dochodach netto poniżej 7,5 tys. istotnie częściej oszczędzają w tej formie.

Lokaty lub konta oszczędnościowe są szczególnie popularne wśród oszczędzających z wyższym wykształceniem, mieszkających w średnich i dużych miastach, w gospodarstwach domowych, których dochód przekracza 7,5 tys. zł.

Zainteresowanie papierami wartościowymi i instrumentami emerytalnymi jest szczególnie duże wśród mieszkańców dużych miast, osób z wykształceniem wyższym i rośnie wraz ze wzrostem dochodu netto gospodarstwa domowego.

"Skłonność do oszczędzania na rynkach finansowych wymaga głębszej analizy, również w kontekście instrumentów polityki makroekonomicznej, szczególnie fiskalnej i monetarnej, które mogłyby zostać uruchomione w celu intensyfikacji oszczędności w tych formach" – piszą autorzy raportu.

Większość Polaków – prawie 60% badanych, którzy zadeklarowali, że oszczędzają – decyduje o oszczędzaniu w związku z ryzykiem wystąpienia nieprzewidzianych wydatków i jest to odpowiedź niezależna od wieku badanych, wykształcenia, sytuacji zawodowej czy poziomu dochodu (wyjątkiem są studenci). Nieco ponad 1/3 badanych oszczędza na wyjazdy wakacyjne lub bez konkretnego celu, a co czwarty ankietowany wskazał jako cel gromadzenia pieniędzy zakup samochodu
lub sprzętów domowych. Prawie co piąty badany oszczędza w związku z koniecznością spłaty zaciągniętych zobowiązań, a tylko co szósty oszczędza z nastawieniem na zakup nieruchomości. Wśród innych przeznaczeń znaczące grupy ankietowanych wskazywały przyszłość dzieci i wnuków, leki i zdrowie oraz remonty.

Tylko około co szósty ankietowany, decydując się na odkładanie bieżącej konsumpcji, myśli o zabezpieczeniu finansowym po zakończeniu aktywności zawodowej, tj. na emeryturze.

"W obliczu niekorzystnie zmieniającej się struktury demograficznej społeczeństwa, wydaje się, że kwestia oszczędzania z przeznaczeniem na okres emerytalny wymaga pogłębionej analizy diagnostycznej" – czytamy.

Trzy lata podwyższonej inflacji nie zmieniły stosunku więcej niż połowy Polaków do oszczędzania. Spośród pozostałych osób, nieco częściej zmiana postawy oznaczała zmniejszenie skłonności do oszczędzania (ponad 25,5%) niż jej zwiększenie (21,6%).