W PPK obowiązuje autozapis – pracownik nie musi podejmować decyzji o przystąpieniu do PPK, o ile nie skończył 55 lat. Uczestnik PPK także z automatu jest zapisywany do domyślnej opcji inwestycyjnej. Czy i w jakich okolicznościach pracownik może zmienić sposób pomnażania kapitału?
Pracownicze Plany Kapitałowe, a także inne formy III filaru (PPE, IKE i IKZE), zaliczamy do planów o zdefiniowanej składce (plany DC – Defined Contribution). W planach DC przyszła wartość środków — w momencie wypłaty — pozostaje niewiadoma, czyli nie wiemy, w jakim tempie zostaną one pomnożone.
Reklama
Ponieważ uczestnicy planów DC ponoszą ryzyko inwestowania składek, powinni mieć możliwość wyboru sposobu inwestowania, tak aby mogli je dopasować do swoich oczekiwań, potrzeb a przede wszystkim do przewidywanego okresu uczestniczenia w planie.
Tak właśnie jest w przypadku PPE, IKE i IKZE. Uczestnicy tych trzech planów emerytalnych często mogą wybierać między co najmniej kilkoma funduszami i z dowolną częstotliwością je zmieniać.
Nieco inne rozwiązanie przyjęto w PPK, właśnie ze względu na autozapis. Pracownik z automatu jest zapisywany do domyślnego funduszu zdefiniowanej daty, która teoretycznie powinna być dla niego najbardziej korzystna.
Domyślna opcja — domyślny fundusz
Domyślna opcja wykorzystuje regułę zakładającą, że w długim horyzoncie czasowym – co najmniej 20-letnim, najwyższe zyski przynoszą akcje. Dlatego uczestnicy PPK, których domyślny okres oszczędzania jest dłuższy niż 20 lat, powinni inwestować większość środków w akcje, a pozostałą część w papiery dłużne (przede wszystkim obligacje).
Domyślny okres uczestnictwa jest ustalany na podstawie wieku uczestnika w momencie przystąpienia do PPK i domyślnego momentu wypłaty – ukończenia 60 lat. Ponieważ domyślny okres uczestnictwa zmniejsza się wraz z upływem czasu, alokacja środków uczestnika PPK powinna być stopniowo zmniejszana.
Fundusze zdefiniowanej daty
W celu realizacji okresowego przenoszenia środków uczestników PPK z akcji do obligacji wprowadzono specjalny rodzaj funduszu – fundusz zdefiniowanej daty. Ponieważ pracownicy w momencie przystępowania do PPK są w różnym wieku, w ramach funduszu zdefiniowanej daty jest oferowane kilka (co najmniej 8) opcji (subfunduszy) różniących się alokacją aktywów między akcje i obligacje. Przyjęty w PPK model inwestowania środków jest nazywany też modelem cyklu życiowego — automatycznego dopasowywania struktury lokat (ponoszonego ryzyka) do aktualnego wieku uczestnika.
Więcej: Fundusze zdefiniowanej daty
Pracownicy, którzy w chwili przystąpienia do PPK nie ukończyli 40 lat i do osiągnięcia wieku 60 lat pozostało im więcej niż 20 lat – stają się uczestnikami subfunduszy zdefiniowanej daty, które większość aktywów alokują w akcje (między 60 a 80%). Pracownicy przystępujący w starszym wieku są zapisywani do subfunduszy, które mogą inwestować w akcje odpowiednio mniejszą część aktywów. Najstarsi pracownicy, którzy w momencie przystąpienia do PPK mają ukończone 55 lat, stają się uczestnikami subfunduszu, który co najmniej 85% aktywów alokuje w obligacje.
Kiedy i jak możemy zmieniać przypisany subfundusz zdefiniowanej daty
Uczestnik ma prawo do zmiany subfunduszu, do którego został zapisany. W jakich sytuacjach może to być zasadne?
- Gdy celem pracownika jest gromadzenie środków na sfinansowanie wkładu własnego przy zakupie nieruchomości.
Przyjmijmy, że Marek przystąpił do PPK w wieku 25 lat. Planuje zakup mieszkania na kredyt za 5 lat, a z automatu został zapisany do subfunduszu inwestującego co najmniej 60% w akcje. Dlatego jest zasadne, aby zmienił subfundusz na bardziej konserwatywny. - Gdy uczestnik zakłada wypłatę (zwrot środków) na inne cele niż dodatkowa emerytura (np. na sfinansowanie corocznych wakacji).
Basia ma 20 lat i na razie nie myśli o oszczędzaniu na emeryturę – przez 40 lat. Chce skorzystać z dopłaty pracodawcy i dlatego nie wypisała się z PPK. Planuje co 12 miesięcy wypłacać środki na sfinansowanie kosztów wakacji. Zakładane okresy oszczędzania są bardzo krótkie i dlatego oszczędzanie w SDZ z większościowym udziałem akcji może przynieść straty. - Gdy dana osoba nie akceptuje bardzo głębokich okresowych wahań rynków akcji.
Każdy z nas może różnie reagować na bieżące wahania lokowanych oszczędności. W początkowym okresie uczestniczenia w PPK posiadane oszczędności są niewielkie i tym samym nasza wrażliwość na ewentualne spadki także powinna być niewielka. Jednak w miarę wzrostu posiadanych aktywów z coraz większą uwagą będziemy śledzić bieżące wyniki. Gdy zostanie przekroczony próg naszej wrażliwości na bieżące wahania, będziemy mogli zmienić opcję inwestycyjną z minimalną alokacją w akcje. - Gdy dana osoba oczekuje możliwie najwyższych zysków.
Najstarsi pracownicy zostają zapisany do subfunduszu z najniższą alokacją w akcje (maks. 15%). Jeżeli będą uczestniczyli zaledwie kilka lat i tym samym zgromadzą niewielkie aktywa, mogą zwiększyć ponoszone ryzyko, uznając, że i tak odłożona kwota będzie niewielka. Dodatkowym argumentem dla takiej decyzji może być to, że inwestowane w PPK środki są tylko w połowie finansowane z własnego wynagrodzenia.
Jak możemy zmieniać domyślny subfundusz?
Uczestnik PPK może aktywnie zarządzać sposobem pomnażania środków poprzez:
- zmianę alokacji przyszłych wpłat: wskazując jeden lub kilka subfunduszy,
- przeniesienie już zgromadzonych środków do innego subfunduszu lub kilku subfunduszy;
- alokacja przyszłych wpłat/środków do jednego subfunduszu nie może być niższa niż 10%;
- obie dyspozycje są niezależne — przykładowo uczestnik PPK może wnosić wpłaty do subfunduszu, do którego został zapisany (subfunduszu konserwatywnego) i okresowo zmieniać alokację środków poprzez przeniesienie części lub całości środków do subfunduszy z największym udziałem akcji, gdy wystąpią spadki na rynku.
