Przez dekadę Polacy podwoili majątek. Oto jak oszczędzają

Choć przez ostatnią dekadę majątek Polaków podwoił się, to jednak wciąż daleko nam do Europy. W porównaniu z wieloma krajami Starego Kontynentu mamy niską stopę oszczędności, mierzoną jako procent rozporządzalnego dochodu – wynika z raportu "Finansowe DNA Polek i Polaków 2020", przygotowanego przez Santander Bank Polska we współpracy z Analizami Online. Co gorsza, luźna polityka monetarna prowadzona przez NBP w celu walki ze skutkami pandemii koronawirusa spowodowała radykalne obniżenie oprocentowania lokat bankowych. W efekcie, miliardy złotych wciąż zalegają na nisko oprocentowanych lokatach i nieoprocentowanych rachunkach bieżących, więc są podgryzane przez żarłoczną ostatnio inflację. 

Reklama

- Zmiany w polityce monetarnej i rekordowo niskie stopy procentowe to wyzwanie dla naszych oszczędności, a trwająca pandemia jest wyzwaniem dla nas wszystkich. Obecna sytuacja powoduje, że czujemy się niepewnie, a oszczędzanie stało się jedną z osi naszego poczucia bezpieczeństwa i spokoju. Wyniki naszego badania wskazują, że dwa na trzy gospodarstwa domowe w Polsce posiadają oszczędności. Równocześnie jednak w co piątej rodzinie obecna sytuacja sprawiła, że zgromadzone nadwyżki finansowe stopniały w stosunku do lutego 2020 roku – zauważa Monika Szlosek, Lider Obszaru Oszczędności i Inwestycje w Santander Bank Polska. 

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Polak jest bogatszy, ale wciąż za mało oszczędza

Oszczędności Polaków w czerwcu 2020 osiągnęły rekordową wartość 1,7 biliona złotych, co oznacza, że w ciągu dekady podwoiły się. Do poprawy kondycji finansowej polskich rodzin przyczyniła się niewątpliwie świetna w ostatnich latach sytuacja na rynku pracy. Nie bez znaczenia był też program socjalny "Rodzina 500+" wprowadzony przez rząd PiS w 2016 r.  Ale choć rośnie wartość naszych majątków, to wciąż w porównaniu z wieloma krajami, mamy niską stopę oszczędności, mierzoną jako procent rozporządzalnego dochodu. W tym roku według danych OECD wynosi ona zaledwie 1,3%, podczas gdy dla porównania w Niemczech 10,5%, a w Szwajcarii 17,5%. 

Z badania Santander Bank Polska wynika, że posiadanie oszczędności deklaruje obecnie łącznie 63% polskich gospodarstw domowych, co stawia nas mniej więcej na średnim europejskim poziomie. Najwięcej, 26% z nich, posiadało oszczędności o wartości 2-3 miesięcznych dochodów. Jednocześnie 24% ogółu posiada tzw. poduszkę finansową – czyli co najmniej 6-krotność miesięcznego wynagrodzenia.

Ale to, że jakiekolwiek oszczędności ma coraz więcej polskich rodzin, nie oznacza jednak, że daje im to poczucie bezpieczeństwa finansowego. To jest ustawione na dużo wyższym poziomie – ośmiu miesięcznych wynagrodzeń.

- Pieniądze szczęścia nie dają, ale poczucie bezpieczeństwa już tak – to zdanie najlepiej podsumowuje badanie przeprowadzone przez nasz bank. Odpowiedzi badanych wskazują, że cena naszego spokoju, to równowartość ośmiu miesięcznych wynagrodzeń. To poziom, który zapewnia poczucie stabilności wszystkim przebadanym osobom. Jak się jednak okazuje, to także poziom nieosiągalny dla większości Polaków. Tylko niespełna jedna czwarta (24%) badanych posiada oszczędności, które są równowartością ich 6 pensji, a ponad połowa ankietowanych (57%) nie ma poczucia, że odłożone pieniądze zapewniają im bezpieczeństwo – wskazuje Monika Szlosek.

Najczęściej (46% ankietowanych) Polak oszczędza od 10 do 25% miesięcznego dochodu. Niecałe 30% odkłada sumy mniejsze niż 10% wynagrodzenia. Co piąty Polak oszczędza kwoty wynoszące powyżej 25% pensji. Co cieszy, to fakt, że jak już ktoś zaczyna oszczędzać, to robi to regularnie. Co drugi zapytany odkłada pieniądze raz w miesiącu. Jeszcze bardziej krzepiąca jest informacja, że zaledwie 4% Polaków nie oszczędza w ogóle.

Polacy lubią najbardziej lokaty, bo je dobrze znają. Przychodzi czas na nowe doświadczenia oraz zmianę nawyków

Konstatacja płynąca z raportu Santander Bank Polska, przedstawiona w nieco humorystyczny sposób, nie jest tak naprawdę zabawna. Bo fakt, że oszczędności Polaków zalegają w bankach i nie zarabiają, znacząco odróżnia nas od wielu krajów europejskich. Co prawda, w obliczu pandemii zaczęliśmy wycofywać pieniądze z niskooprocentowanych lokat, ale zamiast w bardziej zyskowne miejsce, przenosimy je na nieoprocentowane rachunki bieżące. Tylko w drugim kwartale tego roku ilość gotówki w obiegu wzrosła o 30 miliardów złotych, a suma środków trzymanych na nieoprocentowanych rachunkach powiększyła się o 72 miliardy. W konsekwencji suma gotówki w obiegu na koniec czerwca osiągnęła poziom 283 miliardów złotych, a łącznie depozyty i gotówka to kwota 1,2 biliona złotych.

A co to oznacza? Że zamiast bogacić się – biedniejemy. Według danych NBP, średnie oprocentowanie lokat z terminem do 2 lat spadło do 0,7% w sierpniu. Rentowności dwuletnich obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu w październiku zniżkowały z kolei do poziomu minus 0,03%. To już nie tylko realne straty, przy inflacji przekraczającej 3%, ale również nominalne.

Z napływów pieniędzy do funduszy inwestycyjnych w ostatnich 6 miesiącach wynika, że z łącznej kwoty 15 mld zł wpłat do funduszy, 12,5 mld zł wpłynęło do produktów dłużnych. To potwierdza awersję do ryzyka i brak reakcji na fundamentalne zmiany rynkowe. Jeśli nie zmienimy przyzwyczajeń inwestycyjnych, będziemy coraz biedniejsi. Tym bardziej, że zmian w polityce pieniężnej NBP w ciągu najbliższych dwóch lat nie należy się spodziewać.

Jednak można wnioskować, że sposób oszczędzania pieniędzy przez Polaków jest prawdopodobnie skorelowany z celem odkładania. Kiepsko nam idzie myślenie o emeryturze. Demografia nie sprzyja, żyjemy coraz dłużej w lepszym zdrowiu, a pieniądze zgromadzone w państwowym systemie emerytalnym mogą nie wystarczyć do zapewnienia godnego życia na starość. Mimo to, na emeryturę oszczędza zaledwie 12% ankietowanych. 

Z badania Santander Bank Polska wynika natomiast, że jeśli oszczędzamy, to przede wszystkim na czarną godzinę. Tak zadeklarowało aż 44% respondentów. A to siłą rzeczy musi oznaczać szybki dostęp do gotówki. W rezultacie aż 62% oszczędzających ogółem – nie ma określonego terminu inwestowania, natomiast dla co czwartego badanego Polaka preferowanym okresem inwestycji jest 1 rok, a dla 8% – okres 2-3 lat. Taki horyzont inwestycyjny raczej wyklucza inne klasy aktywów, zwłaszcza akcje.

Niezmiennie też Polacy kochają nieruchomości. Inwestycję w nie rozważa 22%  osób posiadających oszczędności. Dodatkowo 11% respondentów bierze pod uwagę złoto lub inne kruszce. Fundusze inwestycyjne są dla Polaków ryzykowne, a nawet bardzo ryzykowne i do tego nie można na nich zarobić. Podobnie jest z opinią o giełdzie. Być może powodem tej niesławy są bolesne doświadczenia z poprzedniego kryzysu za lat 2008-09, kiedy bessa solidnie poturbowała rynki akcji na świecie. 

Wyniki pochodzą z badania „Finansowe DNA Polek i Polaków 2020”, wykonanego w wrześniu br. przez Instytut Badań Społecznych i Rynkowych IBRiS na zlecenie Santander Bank Polska. Raport z badania powstał we współpracy z firmą analityczną Analizy Online. Badanie ogólnopolskie zrealizowano na pełnoletnich mieszkańcach Polski metodą (CATI). Próba wyniosła 1002 osób.