4 kwartały do przodu – rozmowa z Piotrem Bujakiem ekonomistą Nordea Bank Polska
Analizy Online (AO): Czy prognozowanie różnych danych makroekonomicznych (np. stóp procentowych i PKB) wymaga odmiennego warsztatu/narzędzi? Czy prognozując te same dane, w celu uwiarygodnienia rezultatów, wykorzystuje się kilka metod?
Piotr Bujak (PB): Prognozowanie zmiennych makroekonomicznych jest niemal tak skomplikowane jak sama teoria ekonomii. Dla skutecznego prognozowania każdej ze zmiennych należy stosować specjalnie dobrane metody. Nie ma uniwersalnego narzędzia, przy pomocy którego można by wyprodukować prognozy dla każdej zmiennej. Zazwyczaj jest tak, że tylko dla jednej zmiennej makroekonomicznej trzeba wykorzystywać kilka metod. I nie chodzi wcale o dość oczywistą kwestię jaką jest konieczność uwzględnienia specyfiki horyzontu czasowego prognoz, tzn. że inne narzędzia są potrzebne dla prognoz krótkookresowych, a inne dla długookresowych. Chodzi o to, że dla poprawy trafności prognoz warto stosować kilka metod jednocześnie. Daje to pełniejszy obraz możliwego zachowania prognozowanego zjawiska. Ze złożonością warsztatu prognostycznego nie można przy tym przesadzić, bo wówczas proces prognozowania pochłania zbyt wiele czasu.
AO: Czy jest jakiś horyzont czasu, poza którym prognozowanie wielkości makroekonomicznych mija się z celem? Jeżeli tak, to z czego to wynika i czy dotyczy to wszystkich danych?
PB: Słynny duński fizyk, laureat nagrody Nobla, Niels Bohr, powiedział kiedyś, że „prognozowanie jest trudne, zwłaszcza wtedy, gdy dotyczy przyszłości”. To stwierdzenie doskonale pasuje do faktu, że najłatwiejsze, ale wcale niełatwe, jest prognozowanie danych makroekonomicznych za okresy, które są już przeszłością. To dotyczy większości danych, na które reagują rynki finansowe. Tak naprawdę mamy wówczas bardziej do czynienia z szacunkami, a nie prognozami, ale i tak okazują się one często mało trafne. Wraz z wydłużeniem horyzontu czasowego, margines błędu prognozy poszerza się. Z moich obserwacji wynika, że na dość dokładne prognozy zmiennych makroekonomicznych można liczyć w horyzoncie do 4 kwartałów. Z kolei dla prognoz w horyzoncie powyżej 8 kwartałów trafność prognoz jest bardzo niewielka. W takim długim horyzoncie często jest trudno nawet o określenie kierunku zmiany danego wskaźnika.
AO: Co lub kto jest największym wrogiem analityka prognozującego wielkości makroekonomiczne?
PB: Według mnie takim wrogiem jest zbytnie poleganie na jednej metodzie prognozowania lub na jednym podejściu do całego procesu budowania prognoz. Znam wielu ekonomistów, którzy w prognozowaniu opierają się tylko na narzędziach formalnych, czyli ekonometrii. Znam też takich, którzy bazują niemal wyłącznie na intuicji. W rzeczywistości potrzebne jest połączenie różnych podejść. Oprócz narzędzi formalnych (modeli) trzeba wykorzystywać intuicję, przy czym ta ostatnia podobnie jak modele powinna być podparta bardzo dogłębną znajomością struktury gospodarki, która wynika nie tylko ze studiowania wyników badań ekonomicznych, ale również na przykład z częstych rozmów z przedstawicielami przedsiębiorstw.
AO: Z jakiej prognozy jest Pan szczególnie dumny? Czy jest jakaś, która okazała się kompletną klapą? Czy były jakieś szczególne czynniki, prowadzące do jednej i drugiej?
PB: W zawodzie ekonomisty do bólu związanego z nietrafionymi prognozami trzeba się szybko przyzwyczaić. Właściwie w przypadku niemal każdej prognozy zdarza się chociaż minimalny błąd. Ważne, żeby zawsze był on jak najmniejszy. Najważniejsze jednak, żeby jak najczęściej być po właściwej stronie tzw. konsensusu (czyli średniej lub mediany wszystkich prognoz). Wówczas reakcja rynku jest zgodna z kierunkiem sugerowanym przez naszą prognozę, a to oznacza, że Ci, którzy zaufali naszej prognozie, stawiając na nią swoje pieniądze, mogli na tym zarobić. Najbardziej dumnym można być z trafności prognoz długoterminowych, bo w ich przypadku o trafność trudniej. Jestem zadowolony, że udało mi się trafnie przewidzieć odporność polskiej gospodarki na recesję zarówno w pierwszej fali kryzysu na przełomie 2008/2009 roku, jak i w ostatnich trudnych chwilach dla polskiej gospodarki na przełomie 2012/2013 roku. Ważne były przy tym nie tylko względnie dokładne trafienie z prognozowanym tempem dynamiki PKB, ale przede wszystkim trafne opisane mechanizmów, które doprowadzą do uzyskania przez polską gospodarkę relatywnie dobrych wyników.
Piotr Bujak jest głównym ekonomistą Nordea Bank Polska. Ukończył Uniwersytet Warszawski, gdzie studiował na Wydziale Zarządzania i Wydziale Nauk Ekonomicznych. Swoje pierwsze kroki jako ekonomista stawiał w Centrum Analiz Społeczno – Ekonomicznych w latach 1999 – 2000. Od 2000 roku do 2002 roku kierował zespołem analiz i prognoz makroekonomicznych w programie doradczym dla prezydenta Gruzji. Kolejne 9 lat spędził w Banku Zachodnim WBK w Departamencie Analiz Ekonomicznych, gdzie był odpowiedzialny za przygotowywanie raportów nt. sytuacji makroekonomicznej i rynków finansowych, cyklicznych raportów analitycznych, komentarzy nt. danych ekonomicznych oraz wydarzeń gospodarczych. Zajmował się także prognozowaniem zmiennych makroekonomicznych i rynkowych.
/ak
Piotr Bujak (PB): Prognozowanie zmiennych makroekonomicznych jest niemal tak skomplikowane jak sama teoria ekonomii. Dla skutecznego prognozowania każdej ze zmiennych należy stosować specjalnie dobrane metody. Nie ma uniwersalnego narzędzia, przy pomocy którego można by wyprodukować prognozy dla każdej zmiennej. Zazwyczaj jest tak, że tylko dla jednej zmiennej makroekonomicznej trzeba wykorzystywać kilka metod. I nie chodzi wcale o dość oczywistą kwestię jaką jest konieczność uwzględnienia specyfiki horyzontu czasowego prognoz, tzn. że inne narzędzia są potrzebne dla prognoz krótkookresowych, a inne dla długookresowych. Chodzi o to, że dla poprawy trafności prognoz warto stosować kilka metod jednocześnie. Daje to pełniejszy obraz możliwego zachowania prognozowanego zjawiska. Ze złożonością warsztatu prognostycznego nie można przy tym przesadzić, bo wówczas proces prognozowania pochłania zbyt wiele czasu.
AO: Czy jest jakiś horyzont czasu, poza którym prognozowanie wielkości makroekonomicznych mija się z celem? Jeżeli tak, to z czego to wynika i czy dotyczy to wszystkich danych?
PB: Słynny duński fizyk, laureat nagrody Nobla, Niels Bohr, powiedział kiedyś, że „prognozowanie jest trudne, zwłaszcza wtedy, gdy dotyczy przyszłości”. To stwierdzenie doskonale pasuje do faktu, że najłatwiejsze, ale wcale niełatwe, jest prognozowanie danych makroekonomicznych za okresy, które są już przeszłością. To dotyczy większości danych, na które reagują rynki finansowe. Tak naprawdę mamy wówczas bardziej do czynienia z szacunkami, a nie prognozami, ale i tak okazują się one często mało trafne. Wraz z wydłużeniem horyzontu czasowego, margines błędu prognozy poszerza się. Z moich obserwacji wynika, że na dość dokładne prognozy zmiennych makroekonomicznych można liczyć w horyzoncie do 4 kwartałów. Z kolei dla prognoz w horyzoncie powyżej 8 kwartałów trafność prognoz jest bardzo niewielka. W takim długim horyzoncie często jest trudno nawet o określenie kierunku zmiany danego wskaźnika.
AO: Co lub kto jest największym wrogiem analityka prognozującego wielkości makroekonomiczne?
PB: Według mnie takim wrogiem jest zbytnie poleganie na jednej metodzie prognozowania lub na jednym podejściu do całego procesu budowania prognoz. Znam wielu ekonomistów, którzy w prognozowaniu opierają się tylko na narzędziach formalnych, czyli ekonometrii. Znam też takich, którzy bazują niemal wyłącznie na intuicji. W rzeczywistości potrzebne jest połączenie różnych podejść. Oprócz narzędzi formalnych (modeli) trzeba wykorzystywać intuicję, przy czym ta ostatnia podobnie jak modele powinna być podparta bardzo dogłębną znajomością struktury gospodarki, która wynika nie tylko ze studiowania wyników badań ekonomicznych, ale również na przykład z częstych rozmów z przedstawicielami przedsiębiorstw.
AO: Z jakiej prognozy jest Pan szczególnie dumny? Czy jest jakaś, która okazała się kompletną klapą? Czy były jakieś szczególne czynniki, prowadzące do jednej i drugiej?
PB: W zawodzie ekonomisty do bólu związanego z nietrafionymi prognozami trzeba się szybko przyzwyczaić. Właściwie w przypadku niemal każdej prognozy zdarza się chociaż minimalny błąd. Ważne, żeby zawsze był on jak najmniejszy. Najważniejsze jednak, żeby jak najczęściej być po właściwej stronie tzw. konsensusu (czyli średniej lub mediany wszystkich prognoz). Wówczas reakcja rynku jest zgodna z kierunkiem sugerowanym przez naszą prognozę, a to oznacza, że Ci, którzy zaufali naszej prognozie, stawiając na nią swoje pieniądze, mogli na tym zarobić. Najbardziej dumnym można być z trafności prognoz długoterminowych, bo w ich przypadku o trafność trudniej. Jestem zadowolony, że udało mi się trafnie przewidzieć odporność polskiej gospodarki na recesję zarówno w pierwszej fali kryzysu na przełomie 2008/2009 roku, jak i w ostatnich trudnych chwilach dla polskiej gospodarki na przełomie 2012/2013 roku. Ważne były przy tym nie tylko względnie dokładne trafienie z prognozowanym tempem dynamiki PKB, ale przede wszystkim trafne opisane mechanizmów, które doprowadzą do uzyskania przez polską gospodarkę relatywnie dobrych wyników.
Piotr Bujak jest głównym ekonomistą Nordea Bank Polska. Ukończył Uniwersytet Warszawski, gdzie studiował na Wydziale Zarządzania i Wydziale Nauk Ekonomicznych. Swoje pierwsze kroki jako ekonomista stawiał w Centrum Analiz Społeczno – Ekonomicznych w latach 1999 – 2000. Od 2000 roku do 2002 roku kierował zespołem analiz i prognoz makroekonomicznych w programie doradczym dla prezydenta Gruzji. Kolejne 9 lat spędził w Banku Zachodnim WBK w Departamencie Analiz Ekonomicznych, gdzie był odpowiedzialny za przygotowywanie raportów nt. sytuacji makroekonomicznej i rynków finansowych, cyklicznych raportów analitycznych, komentarzy nt. danych ekonomicznych oraz wydarzeń gospodarczych. Zajmował się także prognozowaniem zmiennych makroekonomicznych i rynkowych.
/ak
Zapisz się na Newsletter
Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.
Rynek funduszy
Tylko u nas
26.02.2014
Komentarze mogą dodawać tylko zalogowani użytkownicy.
Przejdź do logowania