TFI zwietrzyły interes w Fundacji Rodzinnej

6 lutego prezydent podpisał ustawę o Fundacji Rodzinnej (FR). Oznacza to, że już w maju przepisy wejdą w życie. Fundacja rodzinna ma ułatwić przedsiębiorcom pokoleniową sukcesję swojego majątku, a jej najważniejszą zaletą są atrakcyjne preferencje podatkowe. Mogłoby się wydawać, że wprowadzenie FR w Polsce to kolejny cios w atrakcyjność funduszy inwestycyjnych zamkniętych, niegdyś masowo wykorzystywanych przez zamożnych Polaków do optymalizacji podatkowej. TFI przekonują jednak, że jest wręcz przeciwnie - nowe przepisy to szansa na rozwój ich biznesu. A przynajmniej na to liczą.

Reklama

- Patrząc przez pryzmat rozwoju naszego biznesu, który w 2023 r. skoncentruje się na dodaniu usługi Multi-Family Office, z radością przyjęliśmy wejście w życie tych przepisów - potraktowaliśmy to jako prezent od ustawodawcy. Główną przewagą TFI jest doświadczenie w profesjonalnym zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi. Jeżeli fundacja będzie chciała wydzielić swoje aktywa płynne, to może je np. przenieść do indywidualnego FIZ. Może się więc okazać, że klienci poszukujący profesjonalnego zarządcy dla ich fundacji zwrócą się do TFI. Wpłynie to na znaczące uproszczenie rozliczeń księgowo-podatkowych - wskazuje Tomasz Korab, prezes Eques TFI. - W naszym przypadku usługę zarządzania aktywami fundacji będzie mógł wykonywać Ceres Dom Inwestycyjny. Dodatkowo przez usługi Multi-Family Office będziemy wspierać klientów w utworzeniu i bieżącym administrowaniu prawno-podatkowym fundacją - dodaje.

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Nie tylko Eques wyczuwa interes w Fundacji Rodzinnej. Rozwojowi tej formy długoterminowego uporządkowania majątku przygląda się również Ipopema TFI.

- Koncepcja fundacji rodzinnej w niewątpliwie pozytywny sposób wyróżnia się na tle szeregu regulacji, które w ciągu ostatnich lat zasadniczo ograniczały lub komplikowały prowadzenie działalności biznesowej oraz pokoleniowy transfer majątku. Zakładamy, że z upływem czasu, FR może się stać dość powszechną i popularną strukturą, zaś liczba takich fundacji może przekroczyć kilka tysięcy. Mając na uwadze przewidziane przez ustawodawcę cele statutowe fundacji rodzinnych, ale i przewidziane ustawowo uwarunkowania dotyczące prowadzonej przez nie działalności, dostrzegamy potencjalnie szereg ciekawych synergii pomiędzy naszą działalnością i funkcjonowaniem fundacji rodzinnych - wskazuje Paweł Jackowski, członek zarządu Ipopema TFI, które jest największym graczem w segmencie funduszy rynku niepublicznego w Polsce - na koniec stycznia 2023 r. jego aktywa warte były ponad 56 mld zł. 

Wprowadzenie przepisów o Fundacji Rodzinnej pozytywnie ocenia też Opoka TFI, które utworzone zostało przez znaną rodzinę Dudów, twórców koncernu mięsnego Duda. Towarzystwo od lat zarządza ich majątkiem rodzinnym.   

- Postrzegamy każdą inicjatywą ustawodawczą, która powoduje kumulowanie majątku długoterminowego w Polsce, jako korzystną nie tylko dla przedsiębiorców, ale i dla nas i całej branży. Należy przy tym pamiętać, że dużym problemem w Polsce jest nie tylko złe prawo, ale przede wszystkim jego niestabilność. Jest szansa, że fundacja rodzinna się przyjmie pod warunkiem, że w najbliższych latach nie powstaną pomysły na kolejne zmiany w przepisach jej dotyczących. Tutaj pewną nadzieję daje fakt, iż przy uchwalaniu ustawy wystąpił rzadki w naszym kraju konsensus sił politycznych - zauważa Tomasz Tarczyński prezes Opoka TFI.

Fundacja Rodzinna, czyli wszystko zostaje w... rodzinie

W zamyśle ustawodawcy głównym adresatem Fundacji Rodzinnej jest wielopokoleniowa rodzina przedsiębiorców. Fundacja ma zapewnić jej ciągłość działania i chronić przed rozdrobnieniem majątku.

- Fundacja stanowi bardzo dobry i funkcjonujący na świecie od wielu lat sposób na pogodzenie trzech różnych optyk: właściciela, firmy i rodziny.  Co może być niedoceniane, ale jest bardzo ważne z praktycznego punktu widzenia – ścisłe uregulowanie pewnych zachowań biznesowych członków rodziny może np. chronić dzieci i resztą rodziny przed nieodpowiedzialnymi zachowaniami w przyszłości (np. określone benefity nie wcześniej niż po ukończeniu określonej/wskazanej szkoły itp.) - wskazuje Tomasz Tarczyński.

Dotychczasowe otoczenie regulacyjne nie sprzyjało przechowywaniu majątku w Polsce. Prawo spadkowe nie zapewniało bowiem właścicielom polskich firm rodzinnych skutecznego zabezpieczenia interesów zarówno przedsiębiorstwa, jak i rodziny. To dlatego wielu z nich decydowało się na korzystanie z zagranicznych fundacji rodzinnych, zakładanych np. w Holandii, Liechtensteinie czy na Malcie. Fundacja rodzinna ma szanse wypełnić lukę w krajowych przepisach i ściągnąć do Polski kapitał, który z niej uciekł.  

- Choć w zamyśle projekt ten ma ułatwić sukcesję, to wydaje się, że głównym celem tych przepisów jest zachęta dla osób zamożnych, żeby sprowadziły swój majątek z powrotem do Polski. Część tych, którzy mają obecnie zagraniczne fundacje, może więc rozważyć przeniesienie aktywów do polskiego odpowiednika - uważa Tomasz Korab.

A korzyści są i to wyjątkowo duże. Fundacja rodzinna jest bowiem podmiotowo zwolniona z CIT w zakresie działalności zgodnej z ustawą. Oznacza to, że nie zapłaci podatku np. od dywidend, przychodów ze zbycia akcji, czy udziałów. Dopiero wypłata świadczeń z fundacji osobom z zerowej grupy podatkowej (małżonek, dzieci i dalsi zstępni, rodzice i dalsi wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha oraz sami fundatorzy) podlegać będzie opodatkowaniu stawką w wysokości zaledwie 15-proc. (płatne przez fundacje). Przypomnijmy, że w "normalnych warunkach" od zysków kapitałowych trzeba zapłacić tzw. podatek Belki, który wynosi 19 proc. 

Wyższą daniną obciążone będą świadczenia wypłacane na rzecz niespokrewnionych beneficjentów, tj. nienależących do tzw. grupy zero. Poza 15-proc. podatkiem dochodowym od osób prawnych płatnym przez fundację, dojdzie do dodatkowego opodatkowania osób otrzymujących świadczenia 15-proc. podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

- 15-proc. podatek dochodowy pobierany przez fundację będzie miał zastosowanie wyłącznie do wypłat na rzecz osób najbliższych dla fundatora, należących do tzw. grupy „0” na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wszystkie inne osoby (w tym również dalsza rodzina, jak bratanek czy siostrzenica) będą musiały płacić dodatkowe 15 -proc. podatku, co łącznie już dalej 30 proc. podatku. Dodatkowo, jeśli fundacja będzie prowadziła działalność w zakresie innym niż wskazany w ustawie, będzie zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego w wysokości 25 proc. - wskazuje Wojciech Niedźwiedzki, radca prawny z Kancelarii Ożóg Tomczykowski, która tworzyła pierwszą wersję projektu ustawy o FR i przez 5 ostatnich lat brała udział w pracach nad jej ostateczną treścią.

Likwidacja fundacji również będzie czynnością opodatkowaną stawką 15 proc. Ponadto fundacja rodzinna nie może być właścicielem spółek korzystających z tzw. estońskiego CIT. Jak wskazują przedstawiciele Kancelarii Ożóg Tomczykowski, ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła też rewolucję w zakresie polskich przepisów o zachowku, które należały do najbardziej konserwatywnych w Europie i nie zmieniano ich od kilkudziesięciu lat. Majątek wnoszony do fundacji rodzinnej nie będzie wchodził do masy spadkowej, a po upływie 10 lat nie będzie też uwzględniany w zachowku. Ponadto, wypłaty dokonane z fundacji lub przewidziane na rzecz beneficjenta, który byłby uprawniony jednocześnie do zachowku, będą zaliczane na poczet zachowku. Przewidziano też możliwość miarkowania zachowku, czyli odroczenia jego płatności, rozłożenia go na raty, czy też obniżenia jego wysokości. 

Fundacja rodzinna będzie mogła m.in. przystępować do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych i spółdzielni, kupować i sprzedawać papiery wartościowe, czy instrumenty pochodne, zajmować się najmem i dzierżawą, udzielać pożyczek beneficjentom oraz podmiotom powiązanym z fundacją i obracać walutami (w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji).

- Fundacja ma być tworzona w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundacja nie jest wehikułem do zbierania kapitału z rynku i służy innym celom – jest narzędziem pozwalającym na sukcesję międzypokoleniową. Fundacja rodzinna nie powinna mieć wpływu na rynek kapitałowy, tak jak nie mają na niego wpływu spółki, które korzystają z preferencyjnego CIT-u (opodatkowanie dochodu stawką 9 proc.) czy tzw. estońskiego CIT-u (brak podatku dochodowego na poziomie spółki tak długo, jak nie wypłaca środków do wspólników) - ocenia Wojciech Niedźwiedzki.

FIZ-y nie stracą, bo już straciły

Nasi rozmówcy uważają, że Fundacja Rodzinna nie powinna mieć wpływu ani na rozwój, ani też na zanik funkcjonowania FIZAN-ów, które jeszcze do 2016 r. służyły do tzw. optymalizacji podatkowej i wręcz masowo tworzone były na prywatne potrzeby zamożnych klientów czy firm. 

- Samo pojęcie FIZ-ów „optymalizacyjnych” nie wydaje mi się trafne – raczej nie pełnią już takiej roli po zmianie przepisów, które miały miejsce w poprzednich latach - zauważa Tomasz Tarczyński, prezes Opoki.

W wyniku wprowadzenia zmian w ustawie o CIT spadła bowiem atrakcyjność FIZAN-ów, które przegrywają rywalizację z ASI, czyli Alternatywną Spółką Inwestycyjną. Jej wykorzystanie nie generuje tak wysokich kosztów, jak prywatny wehikuł w TFI. Nie musimy bowiem płacić wynagrodzenia dla towarzystwa czy depozytariusza, ani też prowadzić rygorystycznej sprawozdawczości. 

- FIZ korzystają wyłącznie ze zwolnienia przedmiotowego, to znaczy że tylko określone dochody korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych. W mojej ocenie, dzisiaj konkurencją dla FIZów jest Alternatywna Spółka Inwestycyjna. ASI jest spółką założoną wyłącznie do działalności polegającej na zbieraniu aktywów od inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. Wykonywanie działalności Zarządzającego ASI, przy odpowiednim progu inwestycji, nie wymaga uzyskania zezwolenia KNF, a dodatkowo ASI może korzystać również z preferencji podatkowych tj. zwolnienia z  opodatkowania CIT dochodów ze zbycia akcji lub udziałów czy też braku ograniczeń w zakresie zaliczania kosztów finansowania dłużnego do kosztu uzyskania przychodu - wylicza Wojciech Niedźwiedzki z Kancelarii Ożóg Tomczykowski.

Czytaj także: FIZ. Czy to się jeszcze opłaca?

A czy wprowadzenie Fundacji Rodzinnej będzie mieć jakikolwiek wpływ na polski rynek kapitałowy?  

- Łączny wpływ na rynek raczej nie będzie duży. Rynek kapitałowy zmaga się z kilkoma negatywnymi procesami jednocześnie, których oddziaływanie jest dużo istotniejsze. Jest to presja regulacyjna z UE, wzmacniana nadmierną legislacją lokalnego ustawodawcy i regulatora, duży udział spółek Skarbu Państwa na giełdzie, których zarządy nie kierują się głównie interesem akcjonariuszy, chaos i niestabilność przepisów dotyczących różnych form długoterminowego oszczędzania/inwestowania czy zła opinia o branży pozostała po kilku aferach finansowych - kwituje Tomasz Tarczyński, prezes Opoka TFI.