Polacy są obeznani z produktami bankowymi. Gorzej z inwestowaniem

Badani w większości deklarują, że ich poziom wiedzy z zakresu finansów i ekonomii jest bardzo i raczej mały (37%) lub co najwyżej przeciętny (34%). Wykazujemy się jednak dobrą znajomością produktów bankowych – 68% badanych prawidłowo wskazało, że kredytu konsolidacyjnego nie można otrzymać mając negatywną historię kredytową. Również w przypadku lokat, większość respondentów jest zgodna, że najbardziej korzystna jest miesięczna kapitalizacja odsetek (54%).

Reklama

Największe braki wiedzy Polacy odczuwają w obszarze cyberbezpieczeństwa: niepewnie w tej dziedzinie czuje się aż 47% pytanych. Na drugim miejscu znalazło się inwestowanie (32%) oraz zasady systemu podatkowego (25%).

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

Badanie pokazuje, że za brakami w wiedzy idzie świadomość o potrzebie jej poszerzenia. 38% badanych jest zgodna, że chciałaby pogłębić swoją wiedzę z zakresu cyberbezpieczeństwa, a 22% w zakresie systemu podatkowego. Co ciekawe, pomimo tego, że inwestowanie zajmuje drugie miejsce, jeśli chodzi o braki w wiedzy, to tylko 20% ankietowanych deklaruje chęć jej pogłębienia w tym zakresie. Zdaniem Fundacji GPW może to wynikać z przeświadczenia, że wiedza nt. inwestowania jest trudna i wymaga znajomości innych zagadnień ekonomicznych.

Jednak analiza danych z poprzednich kilku edycji badania pokazuje, że rokrocznie odsetek osób, które wskazują na potrzebę pogłębienia wiedzy w poszczególnych obszarach maleje. W przypadku cyberbezpieczeństwa jest to różnica na poziomie 6 pp. względem 2023 roku i aż 16 pp. w porównaniu do roku 2020. Podobnie w przypadku inwestowania – odsetek deklaracji o niedoborach w wiedzy zmalał o 13 pp. w porównaniu do 2023 roku.

Inwestowanie na giełdzie to nie sztuka dla wybranych

Ale tak jest postrzegane. Badanie zrealizowane przez Warszawski Instytut Bankowości i Fundację GPW pokazało, że tylko 12% badanych ocenia swoją wiedzę o giełdzie jako bardzo i raczej dużą. Dla zdecydowanej większości zrozumienie zasad funkcjonowania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie wciąż stanowi wyzwanie – 55% respondentów ocenia swoją wiedzę w tym zakresie jako bardzo i raczej małą. 

Efektem połączenia tych danych z brakiem znajomości instrumentów GPW jest lęk przed inwestowaniem. Aż 70% badanych nie wie, czym są akcje, a jedynie o nich słyszało. Podobnie jest w przypadku obligacji (62%). 3/4 ankietowanych nigdy nie słyszało o opcjach, a blisko 4/5 o kontraktach terminowych czy ETF. Blisko 90% obce są certyfikaty inwestycyjne.

W opinii Fundacji GPW poprawa poziomu wiedzy ekonomicznej Polaków przyczyniłaby się do większej pewności siebie, zrozumienia mechanizmów, a co za tym idzie – zmiany postaw. Obecnie 45% Polaków nie inwestuje na giełdzie, ponieważ nie posiada wystarczającej wiedzy.

– Przytoczone powyżej dane wskazują, że umożliwienie poznania zasad funkcjonowania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie jest nadal zagadnieniem niezwykle istotnym. Mając tego świadomość, Fundacja GPW podejmuje liczne działania na rzecz edukacji finansowej społeczeństwa. Kształtowanie nawyku świadomego, długoterminowego oszczędzania i inwestowania na rynkach GPW to proces złożony i długotrwały. Chcemy, aby dzięki naszym działaniom coraz więcej Polaków zdobywało podstawy edukacji finansowej i poznawało mechanizmy inwestowania indywidualnego przy wykorzystaniu możliwości oferowanych przez GPW – komentuje wyniki badania dr Wojciech Nagel, Przewodniczący Rady Nadzorczej Fundacji GPW.

W tegorocznej edycji badania po raz pierwszy sprawdzono także w praktyce wiedzę badanych na temat inwestowania na giełdzie. Badani odpowiadali poprawnie średnio na 1/3 z 8 pytań. 2% nie udzieliło żadnej poprawnej odpowiedzi, nie ma też badanego z wynikiem 8/8. Najłatwiejsze jest pytanie nt. pełnoletności wymaganej do zostania inwestorem (66% poprawnych odpowiedzi), najtrudniejsze okazało się pytanie dot. dywidendy, co świadczy o tym, że badani nie znają podstawowych różnic pomiędzy takimi instrumentami jak akcja i obligacja.

– Bardzo ważne jest, aby odbiorcy różnego rodzaju inicjatyw na rzecz edukacji finansowej nie tylko poszerzali swoją wiedzę teoretyczną, ale także nabywali praktyczne umiejętności z zakresu inwestowania, oszczędzania, finansów osobistych czy przedsiębiorczości. Fundacja GPW realizuje takie projekty, aktualnie prowadzimy nabór do Index Investment Challenge adresowanego do studentów, który właśnie taką praktyczną naukę umożliwia. Nasze działania kierujemy do szerokiego grona odbiorców, w szczególności do młodzieży szkolnej, nauczycieli, studentów i absolwentów, inwestorów o różnym poziomie zaawansowania, a także przedsiębiorców, w szczególności spółek giełdowych planujących swój debiut na rynkach GPW – dodaje Alina Bączar, Wiceprezes Fundacji GPW.

Wiem, że nic nie wiem (ale chcę się dowiedzieć)

Respondenci są przekonani, że poprawa poziomu ich wiedzy finansowej przyczyni się do lepszych efektów w oszczędzaniu (39%), a ponad 1/3 przyznaje też, że mając większą wiedzę, będzie lepiej gospodarować budżetem. W czasach turbulencji gospodarczych kompetencje te wydają się kluczowe dla zachowania stabilności. Podobnie, jak kluczowe jest poczucie bezpieczeństwa, na którego poprawę według 30% badanych wpływ ma właśnie poziom wiedzy.

Analiza wyników badania pokazuje pewien obraz nastrojów i postaw w społeczeństwie, które ukształtowały się pod wpływem wydarzeń minionych lat i utrzymują się do chwili obecnej. 30% respondentów przyznaje, że trzeba więcej myśleć o przyszłości. Najpilniejszą potrzebą finansową jest regularne oszczędzanie na tzw. „czarną godzinę” – potwierdza to 61% badanych. Z kolei 1/3 badanych idzie o krok dalej i zwraca uwagę na konieczność ograniczenia wydatków i prowadzenia skromniejszego trybu życia.

Badanie zostało zrealizowane w lutym br. przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie badawczej metodą CATI (wspomaganych komputerowo wywiadów telefonicznych).