IKE i IKZE – oszczędzaj na przyszłość z ulgami podatkowymi

W przypadku niekorzystnych zmian demograficznych, którymi są m.in. starzenie się społeczeństwa czy też rekordowo niski przyrost naturalny, może on ulec destabilizacji i niestety, co już obserwujemy od kilku lat, może również wpływać na niższą wartość wypłacanych emerytur.

W takiej sytuacji warto rozważyć skorzystanie z jednej lub kilku dostępnych na rynku rozmaitych opcji pozwalających samodzielnie zabezpieczyć swoją przyszłość na emeryturze. Taką możliwość dają dobrowolne programy finansowe składające się na tzw. III filar emerytalny, a są to:

Zapisz się na Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Prosto na Twojego maila będziemy wysyłać skrót najważniejszych informacji ze świata finansów, powiadomienia o nowościach rynkowych, najnowsze oceny i raporty oraz codzienne notowania wybranych przez Ciebie funduszy inwestycyjnych.

Zapisz się

- Pracownicze Programy Emerytalne (PPE),

- Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK),

- Indywidualne Konta Emerytalne (IKE),

- Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).

PPE pozwala budować dodatkową emeryturę przy udziale pracodawcy i dobrowolnych składek pracownika, z kolei w PPK gromadzony kapitał pochodzi z trzech źródeł – od pracodawcy, pracownika oraz państwa. Oba programy prowadzone są przez wybraną instytucję finansową.

A czym są i jak funkcjonują indywidualne konta?

Choć nazwy obu kont są niemal identyczne – Indywidualne Konto Emerytalne oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego – to jednak występują między nimi dość istotne różnice.

IKE jest dostępne w Polsce od 2005 roku i zostało utworzone na wzór amerykańskiego konta IRA (Individual Retirement Account). Z IKZE wiąże się nieco krótsza historia (można je zakładać od 2012 roku), ale z założenia jest to podobny do IKE instrument, który umożliwia jego właścicielowi samodzielnie gromadzić dodatkowy kapitał na przyszłość.

Co istotne, nie ma żadnych przeciwwskazań do posiadania obu kont jednocześnie.

Najpierw o podobieństwach…

Konta mogą otworzyć osoby, które ukończyły 16 lat. W zależności od osobistych preferencji oba programy mogą przybierać różne formy np. w przypadku PKO TFI jest to inwestowanie w fundusze inwestycyjne. Z punktu widzenia właściciela konta, ważne jest to, aby były to produkty finansowe pomnażające kapitał w długim horyzoncie czasowym i najlepiej osiągające stopy zwrotu przewyższające poziom inflacji. Gromadzony w ten sposób prywatny kapitał jest w razie śmierci właściciela w pełni dziedziczony przez spadkobierców lub przez osoby uposażone wskazane w umowie.

…a teraz o licznych różnicach

Posiadaczy IKE oraz IKZE obowiązują ustawowe limity wpłat, co oznacza, że jeśli zostanie przekroczony ich górny próg, to instytucja finansowa zwróci im nadpłatę. Wysokość limitu uzależniona jest od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W przypadku IKE jest to trzykrotność tej pensji – w 2023 roku jest to kwota 20 805 zł.

W IKZE wyznaczone są dwa limity wpłat. Podstawowy obejmuje pracowników etatowych oraz zatrudnionych na umowach cywilno-prawnych. Jest liczony jako 1,2-krotności przeciętnej prognozowanej pensji i w tym roku wynosi 8 322 zł. Nieco wyższy limit wpłat na IKZE wyznaczono przedsiębiorcom – jest to 1,8-krotności prognozowanego wynagrodzenia, czyli w 2023 roku – 12 483 zł. Liczba dokonanych wpłat oraz to czy powyższe limity wykorzysta się w pełni, zależy wyłącznie od decyzji posiadacza konta.

Następna różnica dotyczy wieku właściciela konta i tego kiedy może wypłacić swoje pieniądze z zachowaniem ustawowych ulg podatkowych. W IKE jest to wiek 60 lat lub 55, jeśli mamy prawo do tzw. wcześniejszej emerytury. Warunkiem jest również dokonywanie wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych lub wpłacenie ponad połowy wartości wszystkich wpłat do 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę. Właściciel IKZE musi natomiast osiągnąć 65. rok życia i dokonywać wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych. Spełniając powyższe warunki, zgromadzone środki można wypłacić jednorazowo lub w ratach. Oczywiście nie oznacza to, że nie można wypłacić pieniędzy wcześniej (wręcz w każdej chwili), ale wtedy może to być zdecydowanie mniej opłacalne, głównie z powodu utraty ulg podatkowych.

Na jakie ulgi podatkowe można liczyć?

Ulgi podatkowe to kluczowa zachęta do skorzystania z IKE oraz IKZE i jednocześnie mocno je różniąca. Pod warunkiem osiągnięcia wskazanego powyżej wieku tj. 55 lub 60 lat w IKE zgromadzone oszczędności nie są objęte 19-procentowym podatkiem od zysków kapitałowych tzw. podatkiem Belki.

Jeśli posiadacz IKZE osiągnie wiek 65 lat to również i on może liczyć na zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych, ale nie jest to jedyna ulga przysługująca mu w ramach skorzystania z tego wariantu oszczędzania.

Kolejną, jak nie najważniejszą, korzyścią podatkową IKZE jest bowiem możliwość odliczania wpłat na konto IKZE od podstawy opodatkowania podatkiem od osób fizycznych. Dzięki takiej konstrukcji programu wielu podatników ma możliwość obniżenia podatku PIT poprzez odliczenie kwoty, która została wpłacona na konto IKZE w roku poprzednim. Wpłacając pełną kwotę na IKZE w ramach tegorocznego limitu podatnik „zaoszczędza” na podatku nawet  2 663,04 zł. Jeszcze korzystniej wygląda to wśród osób prowadzących pozarolniczą działalność. Przy wpłacie równej limitowi w 2023 roku ich podatek może być niższy nawet o 3 995 zł. W momencie wypłaty wszystkich pieniędzy zgromadzonych na IKZE (po osiągnięciu 65. roku życia) jego posiadacz zapłaci 10-procentowy zryczałtowany podatek dochodowy. W końcowym rozrachunku może to być jednak opłacalne, szczególnie kiedy co roku istnieje możliwość obniżania podatku dochodowego, a od wypracowanych zysków nie będzie również pobierany podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki).  

Jakie są konsekwencje dokonania wcześniejszej wypłaty (zwrotu)?

Co istotne, zarówno IKE, jak i IKZE daje właścicielom możliwość wypłaty środków w każdej chwili. Decydując się na wcześniejszą wypłatę z IKE, można wypłacić całość zgromadzonych pieniędzy lub ich część, co wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki). W przypadku IKZE nie można wypłacić części środków, a jedynie całość. Co ważne – wypłacana kwota zwrotu nie jest obciążona podatkiem od zysków, ale ich wcześniejsze wycofanie (przed 65. rokiem życia) wymusza na właścicielu konieczność samodzielnego odprowadzenia podatku dochodowego przy rozliczaniu swojego PIT. W praktyce wypłacane środki są traktowane w danym roku podatkowym jako dodatkowy przychód. Nie ulega wątpliwości, że przed podjęciem decyzji o wcześniejszym „skonsumowaniu” gromadzonych środków należy dokonać wnikliwej analizy, czy taki wariant faktycznie będzie się opłacał.

Z danych KNF wynika, że zainteresowanie Polaków IKE i IKZE systematycznie rośnie. Wybierając tę formę oszczędzania na przyszłość, można dołączyć do grona blisko 1,3 mln posiadaczy dobrowolnych i prywatnych kont IKE i/lub IKZE, którzy według stanu na 30 czerwca 2023 roku gromadzili już na swoich kontach łącznie 23,392 mld złotych.

Zbliża się końcówka 2023 roku, która zwykle mobilizuje właścicieli tych kont do dokonania wpłat do pełnej wysokości obowiązujących w danym roku limitów. Jeśli masz już indywidualne konto(a) emerytalne, to nie zapomnij tego zrobić. W ten sposób w pełni korzystasz z przysługujących Ci ulg. Jednocześnie pamiętaj, że rozłożenie wpłat na tygodnie lub miesiące na zasadzie tzw. stałego zlecenia, pozwala uśrednić cenę zakupu wybranych przez Ciebie produktów finansowych.

Wszystkie osoby, które do tej pory nie doświadczyły jeszcze korzyści wynikających z posiadania kont IKE i/lub IKZE zachęcamy do ich założenia.

W bardzo prosty i szybki sposób można tego dokonać z PKO TFI i jeszcze w tym roku rozpocząć długoterminowe oszczędzanie z preferencjami podatkowymi.

Wystarczy wejść na stronę PKO TFI i zapoznać się ze szczegółowymi zasadami: www.pkotfi.pl/pakiet-emerytalny-pkotfi/

Artur Stypka
Manager Regionalny PKO TFI S.A.

Jest to informacja reklamowa. Inwestowanie w fundusze wiąże się z ryzykiem. Przed podjęciem ostatecznych decyzji inwestycyjnych należy zapoznać się z prospektem informacyjnym danego funduszu oraz z Dokumentem zawierającym kluczowe informacje (KID). Pełna treść noty prawnej znajduje się na stronie PKO TFI www.pkotfi.pl/nota-prawna/